روز شمار دقاع مقدس بخش دوم .سالهای 60 تا بعد از قطعنامه
2/1/1361
عمليات گسترده فتح‌المبين 2/1/61 در منطقه عمومي خوزستان غرب شوش-دزفول به فرماندهی مشترك يا زهرا(ع) عملیات فتح المبین: پس از عملیات طریق القدس فرماندهان ارتش عراق کاملاً مطمئن بودند که نیروهای ایران چه به لحاظ داشتن برتری روحی و چه برتری نظامی، موقعیت پیش آمده را از دست نخواهند داد و به حملات خود در جبهه جنوب ادامه میدهند. ظاهراً عراقی ها به درستی متوجه شده بودند که عملیات بعدی ایران در ۲۲ بهمن آغاز خواهد شد بنابراین یک هفته قبل از این تاریخ در تنگه چزابه دست به حمله زدند. قصد آنها هم اشغال مجدد شهر بستان بود و هم به تعویق انداختن عملیات ایران. گفته شده که شخص صدام از نزدیک این حمله را فرماندهی میکرد صدام در جبهه!
نبرد در چزابه دو هفته تمام ادامه داشت و هرچند با ضد حمله نیروهای ایران که به عملیات امام علی(ع) معروف شد غائله خاتمه یافت، عراقی ها هم موفق به تعویق انداختن عملیات ایران شدند و هم تلفات زیادی به نیروهایی که خود را برای عملیات آماده کرده بودند وارد ساختند.
همین مسئله باعث شد تا عراقی ها یک بار دیگر وسوسه شده و چند شب قبل از شب تحویل سال، در جبهه کرخه حمله کردند. فرماندهان ایران پس از دفع حمله عراق تصمیم گرفتند که عملیات ایران باید سریعاً آغاز شود و تعویق مجدد آن فقط به ضرر ایران خواهد بود. به این ترتیب در شب دوم فرودین ماه سال ۶۱ عملیات فتح المبین در غرب شوش و دزفول آغاز گردید.
حمله ۶ گردان (معادل دو تیپ) پیاده سپاه و ارتش به مقر فرماندهی کل عراق در منطقه که در عمق مواضع دشمن قرار داشت، درست در لحظه شروع عملیات، شیرازه دفاع ارتش عراق را از هم پاشید و نیروهای ایران از سمت شمال وارد مواضع دشمن شدند. اما در این مقطع عملیات با یک تهدید جدی مواجه شد.
لشکر ۱۰ زرهی گارد ریاست جمهوری عراق که معروف ترین لشکر ارتش عراق بود و از تانک های پیشرفته تی-۷۲ روسی استفاده میکرد(سایر لشکرهای عراق تانک های تی-۶۰ و تی-۶۵ داشتند) در تنگه ابوغریب مستقر شده بود و با روشن شدن هوا شروع به پیشروی در دشت عباس کرد.
نه لشکر ۹۲ خوزستان و نه تیپ های ۲۷ محمد رسول الله و ۱۴ امام حسین(ع) که در دشت عباس مستقر شده بودند به تنهایی قادر به شکست دادن لشکر ۱۰ عراق نبودند. پس از حدود دو روز نبرد شدید که حتی منجر به برکناری تعدادی از فرماندهان لشکر ۹۲ در صحنه نبرد شد، بالاخره همه واحدهای سپاه و ارتش که در دشت عباس جمع شده بودند با هم به لشکر ۱۰ حمله کرده و با فشار نیروی انسانی آنها را از تنگه عقب زدند. پس از شکست لشکر ۱۰ بود که تازه پیروزی واقعی خود را به نیروهای ایرانی نشان داد. سربازان عراقی در همه جا دست ها را بالا برده و داوطلبانه تسلیم میشدند تا جایی که پیش میآمد دهها اسیر را تنها یک نفر به پشت جبهه منتقل میکرد.
عملیات با سرعت و خیلی بیشتر از چیزی که فرماندهان انتظار داشتند پیش رفت تا جایی که شهید صیاد شیرازی (فرمانده وقت نیروی زمینی ارتش) شخصاً به خط مقدم رفت تا جلوی پیشروی بیشتر نیروهای ایران را بگیرد! چون اگر نیروهای عمل کننده در امتداد رودخانه دویرج پدافند پیوسته تشکیل نداده و از آن عبور میکردند ممکن بود عراقی ها دوباره دست به حمله زده و آنها را از روی ارتفاعات مرزی زیر آتش بگیرند.
26/1/1361
وزارت خارجه آمریکا آمادگی این کشور را برای مذاکره در مورد از سرگیری روابط رسمی سیاسی با عراق اعلام کرد.
30/1/1361
پنجمین مسافرت بدون نتیجه هیئت صلح سازمان کنفرانس اسلامی، به تهران و بغداد.
10/2/1361
-عمليات گسترده بيت‌المقدس 10/2/61 در منطقه عمومي خوزستان هويزه-خرمشهر به فرماندهی مشترك يا علي‌بن‌ابيطالب(ع) عملیات بیت المقدس: شهر خرمشهر پس از ۳۴ روز مقاومت جانانه در ۴ آبان ماه سال ۵۹ به اشغال عراق درآمد. البته این شهر خرمشهر که گفته میشود واقعاً همه شهر نبود! در واقع رودخانه کارون شهر را دو قسمت کرده است و عراقی ها قسمت اصلی آن را که در غرب کارون است اشغال کردند اما موفق به اشغال باقی مانده شهر که شامل محله کوت شیخ و پایگاه دریایی خرمشهر در شرق کارون و در جزیره آبادان بود، نشدند و در اواخر همان ماه پل خرمشهر را منهدم کردند که نشانه ناامیدی کاملشان بود.
به هر حال بخش اصلی و بزرگتر شهر خرمشهر در اشغال عراق بود و این بزرگترین امتیازی بود که دشمن پس از شکسته شدن محاصره آبادان در اختیار داشت تا جایی که صدام گفته بود اگر ایرانی ها خرمشهر را آزاد کنند من کلید بصره را به آنها خواهم داد!
پس از عملیات فتح المبین، کاملاً مشخص بود که محل عملیات بعدی ایران منطقه غرب کارون خواهد بود اما این سرعت عمل ایران برای آغاز عملیات بزرگ بعدی پس از فتح المبین بود که عراقی ها را غافلگیر کرد. البته در اینجا هم یکی از معجزات بزرگ الهی به کمک رزمندگان ایران آمد.
منطقه در اشغال دشمن از غرب به کارون و از شمال به رودخانه کرخه کور محدود میشد. عراقی ها با توجه به حملات متعدد و تحرک بالای قوای ایران در جبهه کرخه کور، مواضع خود را کاملاً چسبیده به رودخانه احداث کرده و از آن به عنوان یک مانع طبیعی استفاده میکردند ضمن اینکه مواضع متعدد و چند لایه ایی هم پس از آن داشتند اما در جبهه کارون مرتکب اشتباه بزرگی شدند. آنها کارون را به عنوان یک مانع طبیعی ارزشمند رها کرده و خط اصلی خود را امتداد جاده اهواز-خرمشهر تشکیل داده بودند. این جاده با دو متر ارتفاع بلندترین عارضه زمین در دشت پهناور شمال خرمشهر محسوب میشد. عراقی ها در حد فاصل جاده و کارون به ایجاد چند مانع محدود و مواضع کمین اکتفا کرده بودند
برای فریب دشمن و آزادسازی کامل منطقه، عملیات از هر دو محور کارون و کرخه کور انجام شد. در محور کرخه کور به علت مقاومت و هوشیاری نیروهای عراقی و چند لایه بودن مواضع دشمن، نیروهای ایرانی پس از یک نبرد شدید مجبور به بازگشت شدند. اما در شبهای بعد همچنان وانمود به تهاجم میکردند تا جلوی تمرکز قوای دشمن گرفته شود.
بر خلاف جبهه کرخه کور، فاصله خط دشمن از کارون باعث شد تا نیروهای ایرانی با خیال راحت روی کارون پل زده و همزمان با حرکت واحدهای پیاده به سمت خط دشمن، واحدهای زرهی و تدارکات را نیز از رودخانه عبور دادند. خط دشمن بر روی جاده اهواز-خرمشهر پس از چند ساعت درگیری سقوط کرد. روز بعد تانک های دشمن از سمت مرز به جاده نزدیک شده و یکی از شدیدترین جنگ های نفر با تانک طول جنگ، در اینجا رخ داد تا اینکه بالاخره تانک های عراقی با تلفات بالا مجبور به عقبنشینی شده و خط تصرف شده تثبیت گردید. پس از آن نیروهای ایرانی به سمت مرز حرکت کردند، عراقی ها که انتظار این حرکت را نداشتند به سرعت شکست خورده و تا حوالی بصره عقبنشینی کردند تا جایی که بعداً فرماندهان ایرانی متوجه شدند در بعضی از قسمت ها نیروهای ایران بر خلاف دستور، بر روی دژ مرزی عراق مستقر هستند نه دژ مرزی ایران !
با رسیدن رزمندگان ایران به مرز، عراقی ها با تصور اینکه ایران به پیشروی تا رسیدن به ساحل شط العرب ادامه خواهد داد، قوای خود را از کرخه کور احضار کرده و تا طلائیه عقبنشینی کردند تا بتوانند جبهه خالی مقابل ایران را پر کنند. به این ترتیب شهر هویزه و پادگان حمید که توسط دشمن کاملاً ویران شده بودند آزاد گشتند. همچنین شهرک جفیر هم به دست نیروهای ایران افتاد. عراقی ها در طول ۱۹ ماه استقرار خود در منطقه، این شهرک مدرن و مرفه را برای اسکان دائم فرماندهان و افسران جبهه ایجاد کرده و جاده های فراوانی از نقاط مختلف منطقه به آنجا کشیده بودند !
مرحله سوم عملیات با هدف محاصره و آزادسازی خرمشهر پس از چند روز توقف و استراحت نیروها آغاز شد، اما همین فرصت کوتاه باعث شده بود تا عراقی ها با هر وسیله و نیروی ممکن در اطراف جاده خرمشهر-بصره پدافند چند لایه ایجاد کنند و مرحله سوم عملیات با وارد آمدن تلفات زیادی به نیروهای ایران به نتیجه نرسید.
برای اجرای مرحله چهارم قرار شد فقط به قسمت کوچکی از خط دشمن در حوالی نهر عرایض ضربه وارد شود و با شکافتن جبهه، خرمشهر محاصره شده و بعداً درباره آزادسازی آن تصمیم گیری شود. این نقشه با موفقیت اجرا شد و نیروهای ایران توانستند با ایجاد یک شکاف در جبهه بصره-خرمشهر، ارتباط دشمن را قطع کنند. اما پس از آن وقایع با چنان سرعتی اتفاق افتاد که هنوز هم هیچ کس توضیح منطقی جز اینکه معجزه خداوند بوده است برای آن ندارد.
هنگامی که جبهه عراق شکافته شد و خرمشهر محاصره گردید هنوز صبح نشده بود. رزمندگانی که در سمت شرق شکاف پیشروی کرده بودند وقتی با مقاومت جدی مواجه نشدند از داخل نخلستان به سمت خرمشهر پیشروی کرده و نیروهایی که سر راهشان بودند بعد از کمی مقاومت تسلیم میشدند، یک دفعه در مقر، فرماندهان متوجه شدند که رزمندگان دارند در بی سیم ها راجب به وارد شدن به شهر صحبت می‌کنند و اینکه عراقی ها دسته دسته در حال تسلیم شدند هستند. از همه جهت نیروها به داخل شهر ریختند و با هزاران سربازان عراقی مواجه شدند که بدون مقاومت جدی تسلیم میشدند ؛ بسیاری از آنها که به امید یافتن راه فراری به ساحل رفته بودند یا در مواجه با امواج خروشان اروند غرق شدند یا ناچار به تسلیم گردیدند. تعداد اسرا چنان زیاد بود که به آنها گفته شد از روی جاده اهواز-خرمشهر پیاده به راه بیافتند تا بتدریج وسایل نقلیه برایشان فراهم شود ! خبر آزادسازی خرمشهر ظهر از رادیو سراسری ایران اعلام شد و رزمندگان همان ساعت در مسجد جامع خرمشهر نماز خواندند. بعداً مشخص شد فرمانده عراقی ها در خرمشهر همان موقع که نیروهایش در حال تسلیم شدن بودند سعی داشته با هلی کپتر فرار کند که سقوط کرده است !
آزادی خرمشهر
یک واقعه جالب که همزمان با عملیات بیت المقدس رخ داد، عملیات پشتیبانی بیت المقدس در منطقه فکه بود ؛ در قرارگاه فرماندهی تصمیم گرفته شده بود برای اینکه جلوی تمرکز قوای دشمن گرفته شود، در منطقه فکه یک عملیات پشتیبانی انجام شده و چند ارتفاع مهم منطقه آزاد شود و از آنجا که هدایت عملیات بیت المقدس بسیار مشکل و وقتگیر بود اجرا عملیات بر عهده قرارگاه محلی گذاشته شد. اما پس از چند روز قرارگاه اصلی متوجه میشود که هنوز خبری از عملیات نیست. شهید صیاد شیرازی شخصاً به منطقه میرود. هنگامی که به آنجا میرسد ارتشی ها را در مقر میبیند. ظاهراً نیروهای ارتش و سپاه برای اجرای مشترک به توافق نرسیده بودند. اول ارتشی ها رفته و نتوانسته بودند از موانع عراقی ها عبور کنند و هنگامی آن شهید بزرگوار به منطقه رسید سپاهی ها برای اجرا عملیات رفته بوده اند که آنها هم شب بدون موفقیت بازگشتند. در اینجا صیاد شیرازی آنها را نصیحت به همکاری میکند و باز می‌گردد. چند روز بعد اعلام می‌کنند که مشترکاً عمل کرده و ارتفاعات مورد نظر را آزاد نموده اند !
-عمليات متوسط پشتيباني بيت‌المقدس 10/2/61 در منطقه عمومي خوزستان فكه به فرماندهی مشترك يا علي‌بن‌ابيطالب(ع)
13/2/1361
سقوط هواپیمای حامل بنیحیی (وزیر امور خارجه الجزایر) و هیئت همراه او، در نزدیکی مرز ترکیه، در پی حمله دو فروند هواپیمای عراقی.
20/2/1361
-آزادی شلمچه، با تلاش نیروهای ایران .
-عمليات محدود حسين‌بن‌علي(ع) 26/2/61 در منطقه عمومي ايلام ارتفاع ميمك به فرماندهی سپاه
3/3/1361
-اعلامیه ۱۰ کشور عضو جامعه اروپا، درباره نگرانی از ادامه جنگ ایران و عراق.
-آزادی خرمشهر، در سومین مرحله عملیات بیت المقدس، به دست نیروهای ایران، پس از ۵۷۶ روز اشغال به دست ارتش عراق.
10/3/1361
انتشار بیانیه سومین اجلاس فوق‌العاده وزیران خارجه شورای همکاری خلیج فارس، در کویت، درباره ضرورت آتش‌بس در جنگ ایران و عراق و برقراری صلح، به علت واهمه از گسترش پیروزی جمهوری اسلامی ایران در منطقه.
14/3/1361
-رئیس شورای امنیت از طرف اعضای شورا بیانیهای صادر کرد که طی آن از طرفین خواستار حل مسالمت آمیز منازعه شده است.
-رادیو قطر نگرانی این کشور را از شکست عراق اعلام کرد.
26/3/1361
ایران و عراق تعدادی اسیر جنگی زخمی را تحت نظارت کمیته بین الملل صلیب سرخ در قبرس مبادله کردند.
23/4/1361
-عمليات گسترده رمضان 23/4/61 در منطقه عمومي بصره شرق بصره به فرماندهی مشترك يا صاحب‌الزمان (عج)ادركني عملیات رمضان: عملیات رمضان پس از فرمان امام برای ادامه جنگ با سرعت چند روزه برنامه ریزی و نیروها محیای کارزار شدند. قرار بر این بود که مواضع معروف به مثلثی عراق در حد فاصل شلمچه تا طلائیه شکافته شود تا راه برای پیشروی های بعدی به سمت بصره باز باشد.
حتی فرماندهان ایران هم به اندازه عراقی ها روی نفوذ ناپذیری مواضع مثلثی حساب میکردند و هنگامی که ظرف چند ساعت این مواضع تصرف شدند، بدون آمادگی قبلی فرمان پیشروی به عمق خاک دشمن صادر شد. چندین تیپ از نیروهای سپاه و ارتش بدون اینکه با مقاومت جدی نیروهای عراقی مواجه شوند خود را به انتهای غربی کانال پرورش ماهی و نهر کتیبان در شمالغرب بصره رساندند. یک پیشروی شگفت انگیز و مهم که میتوانست در سرنوشت جنگ تاثیر زیادی داشته باشد اما پیشروی بدون پوشش لازم و نیروی پشتیبانی در عقبه !
عراقی ها خیلی زود متوجه این نقطه ضعف شدند و از شمال و جنوب برای بستن راه نیروهای پیشرو پاتک زدند. از یگان هایی که خود را به انتهای کانال پرورش ماهی رسانده بودند فقط عده کمی توانستند از خط محاصره خارج شوند. تلفات نیروهای ایران بقدری زیاد بود که عملاً کفه ترازویی را که بعد از فتح المبین و بیت المقدس به نفع ایران سنگین شده بود دوباره سبک کرد.
شهید صیاد شیرازی در کتاب خاطراتش علت اصلی ناکامی عملیات رمضان را غرور کاذب و غفلت از یاد خداوند ذکر کرده است و اینکه تازه پس از اینکه شکست ظاهر شد یادمان آمد برای دفاع از چه میجنگیم !
به هر حال سنگینی شکست مرحله اول عملیات باعث توقف کامل آن نشد چون احتمال داشت با تقویت روحیه نیروهای عراقی، آنها به حمله خود ادامه داده و یک بار دیگر خرمشهر را در معرض سقوط قرار دهند. عملیات با همان نیروهای باقی مانده و چند واحدی که به سرعت از سایر جبهه ها احضار شدند تا چند شب ادامه یافت و تانک های زیادی از ارتش عراق منهدم شد. در پوشش این چند شب نبرد هم نیروهای جهاد توانستند یک خط پدافند قوی حد فاصل پاسگاه های زید و بوبیان عراق احداث کنند. این خط پدافند بعدها خیلی مفید واقع شد و عراقی ها تا اواخر جنگ موفق به عبور از آن نشدند.
-حمله هوایی ۲ جنگنده عراقی به مناطق مسکونی خرم آباد، که شهادت ۳۶ نفر و زخمی شدن ۳۰۰ نفر را به دنبال داشت.
24/4/1361
شورای امنیت قطعنامه 514 را صادر کرد در این قطعنامه از طرفین درگیر خواستار آتش بس فوری و عقت نشینی نیروها بهمرزهای بین المللی شناخته شده است. در این قطعنامه اعزام ناظران سازمان ملل جهت نظارت و تأیید آتش بس و عقب نشینی و ادامه تلاشهای میانجیگرانه گنجانده شده است و نیز از سایر کشورها خواسته شده است که از اقداماتی که ممکن است به ادامه درگیری کمک نماید،اجتناب ورزند.
25/4/1361
حمله هوایی ارتش عراق به مناطق مسکونی همدان، که ۱۳۰ شهید و ۵۷۰ مجروح به جای گذاشت.
15/5/1361
عمليات محدود ثارالله 15/5/61 در منطقه عمومي كرمانشاه قصرشيرين-ارتفاع باباهادي به فرماندهی سپاه
روزشمار سال سوم جنگ
سال 1361
9/7/1361
عمليات متوسط مسلم‌بن‌عقيل(ع) 9/7/61 در منطقه عمومي كرمانشاه سومار به فرماندهی مشترك ياابالفضل‌العباس(ع)
12/7/1361
تصویب قطعنامه ۵۳۲، در جلسه ۲۳۹۹ شورای امنیت سازمان ملل متحد، درباره اظهار تأسف از طولانی شدن جنگ ایران و عراق و خسارتهای آن، درخواست آتش بس فوری و عقب نشینی نیروها به مرزهای بین‌المللی و اعزام هیئت میانجی ملل متحد.
18/7/1361
تشکیل دومین اجلاس وزیران دفاع شورای همکاری خیلج فارس، برای هماهنگ کردن همکاریهای نظامی اعضا، در جنگ ایران و عراق.
30/7/1361
مجمع عمومی سازمان ملل قطعنامه 3/37 را صادر کرد که در آن خواستار آتش بس فوری، عقب نشینی نیروها و حل و فصل مسالمت آمیز مناقشات دو کشور شده است.
6/8/1361
جمهوری اسلامی ایران از دبیر کل خواست تا هیأتی را برای بررسی تخریب مناطق مسکونی ایران به وسیله عراق اعزام نماید.
10/8/1361
عمليات متوسط محرم 10/8/61 در منطقه عمومي ايلام ارتفاع مرزي حمرين به فرماندهی مشترك يا زينب(س)
26/8/1361
اعلام موجودیت مجلس اعلای عراق.
28/9/1361
اصابت ۲ فروند موشک عراقی به مناطق مسکونی دزفول، که ۶۲ شهید و ۲۸۷ مجروح و ویرانی ۱۲۰ خانه و ۳۸۰ مغازه و یک مسجد را به دنبال داشت.
17/11/1361
عمليات گسترده والفجر مقدماتي 17/11/61 در منطقه عمومي ميسان چزابه-فكه به فرماندهی سپاه ياالله عملیات والفجر مقدماتی: این عملیات هم با هدف توسعه جنگ در استان میسان عراق، با برنامه ریزی فراوان و تمرکز یک نیروی عظیم با قصد پیشروی تا خود شهر العماره اجرا گردید اما به علت هوشیاری نیروهای عراقی نیروهای ایران موفق به شکستن خطوط دشمن نشدند و عملیات به نتیجه نرسید. بعداً مشخص شد تعدادی از اعضای جاسوس سازمان مجاهدین خلق اطلاعات عملیات را لو دادهاند. در جریان آماده سازی اجرای این عملیات حسن باقری (افشردی) قائم مقام ۲۵ ساله فرماندهی کل نیروی زمینی سپاه به شهادت رسید.
2/12/1361
-رئیس شورای امنیت طی بیانیهای درخواستهای قبلی شورا مبنی بر آتش بس فوری، عقب نشینی نیروها و حل مسالمت آمیز منازعه را تکرار کرد.
-جمهوری اسلامی ایران بار دیگر درخواست کرد دبیر کل هیأتی را برای بررسی مناطق مسکونی تخریب شده اعزام نماید. همچنین خاطر نشان شده که این هیأت در مورد ادعای عراق تحقیقی نماید. عراق نیز با این امر موافقت کرد.
17/12/1361
حمايت رسمي امريكا از عراق)
23/2/1362
دبیر کل تصمیم خود مبنی بر اعزام هیأتی برای بررسی مناطق مسکونی تخریب شده در ایران و عراق را اعلام داشت.
سال 1362
21/1/1362
عمليات گسترده والفجر 1 21/1/62 در منطقه عمومي ميسان جبل‌فوقي به فرماندهی ارتش ياالله عملیات والفجر ۱: همانگونه که گفته شد. عملیات محرم علیرقم موفقیت نسبی، ایراداتی داشت. برای رفع این ایرادات و در ضمن جبران ناکامی عملیات والفجر مقدماتی و پیشروی به سمت العماره، عملیات والفجر ۱ اجرا گردید.
در مرحله نخست این عملیات میبایست ارتفاعات جبل فوقی در جنوب جبل حمرین تصرف میشد. به این ترتیب هم نقص عملیات محرم بر طرف میگردید و هم جبل فوقی به عنوان کلید دشت العماره پل سرازیر شدن رزمندگان ایران به سمت شهر میشد.
عملیات در مرحله اول با موفقیت انجام گردید و ارتفاعات جبل فوقی آزاد شد اما نیروهای عراق دست به مقابله شدیدی زده و پس از چند روز نبرد شدید ارتفاعات را باز پس گرفتند.
شهید صیاد شیرازی معتقد بود دلیل ناکامی این عملیات شور و شوق بیش از اندازه نیروهای سپاه بوده است ! چون قرار بود جبل فوقی از دو محور آزاد شده و سپس نیروهایی که در مرحله اول استراحت میکردند به سرعت وارد دشت العماره میشدند، اما با اصرار فرماندهان سپاه که هر کدام میخواستند نیروهایشان حتماً از ابتدا در عملیات حضور داشته باشند دو محور به هشت محور افزایش یافت و تازه فشردگی نیروها باعث شدید تر شدن نبرد گردید و وقتی هم که جبل فوقی آزاد شد نیروی تازه نفسی وجود نداشت تا از آن عبور کند. عراقی ها هم به سرعت نیروهای خود را در منطقه جمع کردند و قبل از اینکه واحدهای ایران موفق به تجدید قوا گردند آنها را عقب زدند.
بعد از عملیات والفجر ۱، تمرکز قوا و حساسیت بالای عراقی ها در استان میسان باعث شد تا نیروهای ایران ظاهراً بی خیال این محور شده و جنگ را به جبهه شمالغرب بکشانند.
22/1/1362
نخستین حمله موشکی عراق به مناطق مسکونی اندیمشک، که به شهادت ۲۳ نفر و زخمی شدن ۱۲۰ نفر و ویرانی ۷ خانه و مغازه انجامید.
30/2/1362
دبیر کل گزارش تیم مورد نظر خود جهت تحقیق از نقاطی در مناطق جنگی را به ایران و عراق اعزام داشت.
20/3/1362
عراق از دبیر کل خواست تا کمیسیونی برای بررسی وضعیت اسرای جنگی در ایران و عراق تشکیل دهد. دبیرکل در این خصوص با کمیته بین المللی صلیب سرخ مشورت کرد.
30/3/1362
دبیرکل گزارش تیم اعزامی را که حاکی از ویرانی سنگین و شدید مناطق مسکونی با استفاده از آتشبار هوایی و حملات موشکی و نیز در طی اشغال نظامی در ایران و خسارت سبک به مناطق مسکونی عراق بود، به شورا تسلیم کرد.
29/4/1362
عمليات متوسط والفجر2 29/4/62 در منطقه عمومي اربيل چومان مصطفي به فرماندهی مشترك ياالله
7/5/1362
عمليات متوسط والفجر3 7/5/62 در منطقه عمومي ايلام مهران به فرماندهی مشترك ياالله
19/5/1362
حمله هوایی ۶ جنگنده عراقی به مناطق مسکونی گیلان غرب، که شهادت ۶۲ تن و زخمی شدن ۵۷۰ نفر از اهالی را به دنبال داشت.
روزشمار سال چهارم جنگ
سال 1362
7/7/1362
دبیر کل و نماینده ویژه او، اولاف پالمه، در نیویورک با وزرای خارجه ایران و عراق ملاقات کردند.
8/7/1362
شهرهای اندیمشک و دزفول هدف ۵ فروند موشک ۹ متری قرار گرفتند که شهادت حدود ۱۰۰ نفر از ساکنان این دو شهر را به دنبال داشت.
28/7/1362
عمليات گسترده والفجر4 28/7/62 در منطقه عمومي سليمانيه پنجوين به فرماندهی مشترك ياالله عملیات والفجر ۴: این عملیات به یکی از مهمترین و سرنوشت ساز ترین نبردهای طول جنگ تبدیل شد با اینکه اصلاً به عنوان یک عملیات گسترده برنامه ریزی نشده بود !
هدف اولیه عملیات تصرف دشت شیلر بود. دشت شیلر یک فرو رفتگی بزرگ از خاک عراق در داخل خاک ایران (استان کردستان) است که تبدیل به پناهگاه گروهک های ضد انقلاب شده بود. این گروهک ها در داخل دشت شیلر پادگان های متعددی ایجاد کرده و میتوانستند نیروهایشان را به لطف فرورفتگی دشت در عمق خاک ایران، به داخل کشور اعزام کنند و عراقی ها هم از آنها پشتیبانی میکردند.
اما با آغاز عملیات موقعیت هایی پیش آمد که فرماندهان ایران را بر آن داشت نیروهای بیشتری برای افزایش حد پیشروی وارد عملیات کنند و از سوی دیگر عراقی ها هم حاضر به از دست دادن موقعیت استراتژیکشان در دشت شیلر نبودند و خیلی زود عملیات والفجر ۴ تبدیل به یک نبرد بزرگ و حساس یک ماهه شد و در نهایت با پیروزی شیرین نیروهای ایرانی پایان یافت.
در این عملیات علاوه بر دشت شیلر، ارتفاعات گرمک، لری، شیخ گزنشین و کانی مانگا به تصرف رزمندگان ایران درآمد و نیروهای ما تا عمق استان سلیمانیه عراق پیشروی نموده و در مجموع ۷۰۰ کیلومتر مربع از خاک عراق را تصرف کردند. در روزهای پایانی نبرد که عراقی ها از حصول نتیجه ناامید شده بودند شهر پنجوین خودشان را ویران کردند تا به دست نیروهای ایرانی نیافتد. رزمندگان هم پس از ورود به شهر ویران شده، تصرف آن را بی نتیجه دیده و بر روی ارتفاعات اطراف شهر مستقر گردیدند.
حیف نتوانستم نقشه این عملیات را در اینترنت پیدا کنم چون برای پی بردن به اهمیت آن فقط می‌توان نقشه اش را تماشا کرد !
9/8/1362
شورای امنیت قطعنامه 540 را صادر کرد در این قطعنامه نقض حقوق انسانی و بین المللی محکوم و توقف فوری کلیه عملیاتهای نظامی علیه اهداف غیر نظامی درخواست شده است. همچنین بر حقوق آزادی دریانوردی در خلیج فارس تصریح شده و از کشورها خواسته شده است که از هرگونه اقدامی که ممکن است به تشدید درگیری کمک نماید، اجتناب ورزند. در این قطعنامه همچنین از دبیر کل درخواست شده است که به تلاشهای میانجیگرانه ادامه داده و با طرفهای درگیر جهت یافتن راههای ی برای متوقف ساختن مخاصمات و نظارت برآن، از جمله اعزام ناظران سازمان ملل مشورت نماید.
1/9/1362
جمهوری اسلامی ایران از دبیر کل خواست تا بار دیگر گروهی را برای بررسی حملات به مناطق مسکونی به منطقه گسیل دارد.
14/9/1362
دبیرکل شورای همکاری خلیج فارس در ملاقات با دبیرکل سازمان ملل خواستار اقدام وی در جلوگیری از گسترش درگیری شد.
20/9/1362
دبیرکل مواضع طرفین راجع به قطعنامه 540 را به شورا گزارش داد.
24/9/1362
انتشار اطلاعیه مطبوعاتی ۱۴۷۹ کمیته بین‌المللی صلیب سرخ درباره تأیید بمباران شهرهای ایران به دست عراق و تقاضای رعایت موازین انسانی از طرفین.
27/10/1362
حمله هوایی و موشکی عراق به شهرهای ایلام و خرم آباد و خرمشهر و آبادان، ۲۵ دقیقه پس از تعهد این کشور مبنی بر قطع حمله به مناطق مسکونی در شهرها.
21/11/1362
-عمليات متوسط تحريرالقدس 21/11/62 در منطقه عمومي سليمانيه دربنديخان-ارتفاع شاخ‌شميران به فرماندهی سپاه
-دبیرکل طی پیامهای جداگانه به دو کشور با ابراز نگرانی از ادامه جنگ و خسارات ناشی از آن، تصمیم خود را دایر بر اعزام هیأتی برای بازدید از مناطق مسکونی مورد حمله و مذاکره درمورد منازعه به ایران و عراق اعلام داشت.
29/11/1362
عمليات متوسط والفجر5 29/11/62 در منطقه عمومي ايلام مهران-ارتفاع چنگوله به فرماندهی سپاه
2/12/1362
عمليات متوسط والفجر6 2/12/62 در منطقه عمومي ايلام دهلران-ارتفاع چيلات به فرماندهی سپاه
3/12/1362
عمليات گسترده خيبر 3/12/62 در منطقه عمومي بصره-ميسان هورالهويزه-پاسگاه زيد به فرماندهی مشترك يا رسول‌الله(ص) عملیات خیبر: عملیات خیبر بدون تردید بلند پروازانه ترین! تلاش ایران برای وارد آوردن شکست قطعی به ارتش عراق محسوب میشود.
هنگامی که فرماندهان سپاه و ارتش در جریان عملیات والفجر مقدماتی در منطقه فکه به سر میبردند متوجه موقعیت بکر آب گرفتگی عظیم هورالهویزه شدند.
این منطقه عظیم که از غرب طلائیه آغاز و تا جنوب چزابه ادامه دارد به عنوان یک مانع طبیعی برای اجرای عملیات از سوی نیروهای ایران و عراق تلقی میگردید تا جایی که هر دو طرف به استقرار نیروهای ژاندارمری و مرزبانی معلوم در اطراف و داخل هور اکتفا کرده و مردم بومی و قاچاقچیان به راحتی در داخل آن تردد مینمودند.
هرچند عبور از هور به نظر غیرممکن میرسید اما توجه فرماندهان ایران را جلب کرد و در حالیکه دشمن را در شمالغرب سرگرم کرده بودند، برای اجرای عملیات بزرگ آماده میشدند.
همانطور که گفتم طرح عملیات خیبر بسیار بلندپروازانه بود و در صورت موفقیت کامل، رژیم صدام چاره ایی جز قبول شکست و پذیرش شرایط ایران نداشت.
طرح کلی عملیات به این شکل بود: محور اصلی عملیات عبارت بود از عبور از عرض آب گرفتگی هوروالهویزه و جزایر داخل آن (که بزرگترینشان جزایر مجنون شمالی و جنوبی بودند)، رسیدن به رودخانه دجله و عبور از آن، تصرف بزرگراه بصره-العماره در حدفاصل شهر القرنه تا شهرک العزیر و رسیدن به ساحل آب گرفتگی هورالحمار در غرب آن.
در جنوب محور اصلی، سایر نیروها که بیشتر شامل نیروهای زرهی ارتش میشدند باید از دو محور شلمچه و طلائیه به سمت شهرک نشوه در ساحل شط العرب پیشروی کرده و در اینجا با عبور از شط العرب بزرگراه بصره-العماره را تا شهر القرنه پاکسازی میکردند، به این ترتیب امکان استقرار توپخانه و ادوات زرهی بر روی این بزرگراه تا شهرک العزیر فراهم میآمد زیرا سنگین ترین سلاحی که نیروهای محور اصلی برای تصرف و حفظ این بزرگراه با خود میبردند آر پی جی و خمپاره اندازهای سبک بود !
همزمان با عملیات خیبر، عده ایی دیگر از رزمندگان در قالب دو عملیات والفجر ۵ و والفجر ۶ ارتفاعات مرزی حدفاصل مهران تا دهلران را آزاد میکردند و بزرگراه العماره-کوت را زیر آتش میگرفتند تا امکان انتقال نیرو به استان میسان برای دشمن فراهم نشود.
5/12/1362
بمباران هوایی شهرهای سقز و کوهدشت و پلدختر و مهاباد، به وسیله هواپیماهای عراقی.
16/12/1362
عیادت هیئت پزشکی کمیته بین‌المللی صلیب سرخ از ۱۶۰ مجروح شیمیایی در بیمارستانهای تهران.
17/12/1362
شهادت حاج ابراهیم همت، فرمانده لشکر ۲۷ محمد رسول الله (ص) سپاه در جبهه.
18/12/1362
دبیر کل اعلام کرد هیأتی برای بررسی اتهام کاربرد سلاحهای شیمیایی توسط عراق اعزام میکند.هیأت اعزامی در منطقه شواهد کاربرد سلاحهای شیمیایی را بازدید و بررسی کرد.
28/12/1362
پایان بازدید یک هفته‌ای کارشناسان سازمان ملل متحد از مناطق جنگی ایران که به تأیید استفاده عراق از گاز خردل و گاز اعصاب (تابون) انجامید و شورای امنیت نیز با صدور بیانیهای این گزارش را تأیید کرد، ولی از عراق به عنوان استفاده کننده سلاحهای شیمیایی نام نبرد.
سال 1363
10/1/1363
شورای امنیت کاربرد سلاحهای شیمیایی را قویاً محکوم کرد و از این کشورها درخواست کرد که پروتکل 1925 ژنو در این ارتباط را رعایت کنند. شورا همچنین کلیه اقدامات مربوط به نقض حقوق انسانی و بین المللی را محکوم نموده و خواستار راه حل صلح جویانه جهت حل و فصل این درگیری شد.
11/3/1363
به ابتکار اعضای شورای همکاری خلیج فارس، شورای امنیت قطعنامه 552 را صادر کرد. و در این قطعنامه از کلیه کشورها خواسته شده است که به حقوق آزادی دریانوردی احترام بگذارند و حمله به کشتیهای تجاری در مسیر کویت و عربستان سعودی متوقف شود.
16/1/1363
گزارش هیأت اعزامی پیرامون ادعای جمهوری اسلامی ایران مبنی بر استفاده عراق از سلاحهای شیمیایی، همراه با اظهار تأسف دبیرکل از کاربرد سلاحهای شیمیایی، به شورای امنیت تسلیم شد.
3/2/1363
حمله به نفتكش‌هاي ايران
6/2/1363
شهادت حجت الاسلام و المسلمین مهدی شاه آبادی
7/2/1363
سفر طه ياسين رمضان به مسكو
5/3/1363
بمباران و موشک باران تهران، کرمانشاه، قم، قزوین، ایلام، گیلان غرب، پیرانشهر، اراک، بانه، مریوان.
11/3/1363
تصویب قطعنامه ۵۵۲، در جلسه ۲۵۴۶ شورای امنیت سازمان ملل متحد، درباره ضرورت احترام کشورها به حقوق کشتیرانی و محکوم کردن حمله به کشتی‌ها و درخواست توقف آن، ولی از ذکر نام عراق به عنوان آغازگر و ادامه دهنده جنگ نفت‌کشها پرهیز کرد و به همین علت جمهوری اسلامی ایران آن را بی‌اعتبار دانست.
15/3/1363
شورای امنیت تصمیم و اقدامات دبیرکل را تأیید و تنفیذ کرد.
19/3/1363
دبیر کل با ارسال پیامی برای رؤسای جمهوری ایران و عراق خواستار توقف حملات نظامی به مناطق مسکونی و غیرنظامی شده و درخواست نموده است که در آینده از شروع نمودن این گونه حملات نظامی عمدی خودداری ورزند.
20/3/1363
ایران و عراق تقاضای دبیرکل مبنی بر خودداری از حمله به مناطق مسکونی را پذیرفتند. عراق این تعهد را مشروط بر عدم تمرکز نیروهای ایرانی در مراکز مسکونی کرد.
22/3/1363
تعهد دو دولت مبنی بر خودداری از حمله به مناطق مسکونی به اجرا درآمد.
24/3/1363
دبیرکل تصمیم خود را مبنی بر اعزام دو هیأت به ایران و عراق و استقرار آنها به منظور بررسی اتهام نقض توافق عدم حمله به مناطق مسکونی و غیرنظامی را به شورای امنیت اطلاع داد.
31/3/1363
افراد هیأت "الف" سازمان ملل متحد در بغداد مستقر شدند.
5/4/1363
-افراد هیأت "ب" سازمان ملل متحد در تهران مستقر شدند.
-دبیرکل با ارسال دو یادداشت جداگانه از هر دو طرف خواست که از کمیته بین المللی صلیب سرخ برای اجرای کنوانسیون ژنو در مورد اسرای جنگی پشتیبانی نمایند و به عنوان قدرتهای محافظ به اسرای جنگی در ایران و عراق خدمت نمایند.
8/4/1363
دبیرکل با ارسال دو نامه، از ایران و عراق خواست تا از تمرکز نیروهای نظامی در مناطق مسکونی خودداری کنند و تعهد و پایبندی جدی خودرا به عدم کاربرد سلاح شیمیایی ابراز دارند.
17/4/1363
اجلاس هفت كشور صنعتي
19/4/1363
اعلام حمایت دوباره کویت از عراق در جنگ، در دیدار معاون نخست وزیر کویت، از لندن.
26/6/1363
گروه بازرسی مستقر در بغداد، در بررسی شکایت عراق مبنی بر حمله ایران به مناطق مسکونی گزارش داد که هیچ حمله تعمدی از سوی ایران صورت نگرفته است
روزشمار سال پنجم جنگ
سال 1363
25/7/1363
عمليات متوسط عاشورا 25/7/63 در منطقه عمومي ايلام ميمك به فرماندهی سپاه يا اباعبدالله(ع)
27/8/1363
-شهادت مهدی زین الدین، از فرماندهان سپاه
5/9/1363
-برقراری دوباره روابط دیپلماتیک میان آمریکا و عراق، پس از ۱۷ سال وقفه.
10/10/1363
براساس قطعنامه 522، دبیرکل گزارشی در مورد حمله کشتیهای تجاری در خلیج فارس به شورای امنیت تسلیم کرد.
21/10/1363
هیأت سازمان ملل از اردوگاههای اسرای جنگی در عراق بازدید کرد.
28/10/1363
هیأت سازمان ملل از اردوگاههای اسرای جنگی در ایران بازدید کرد.
3/12/1363
گزارش هیأت سازمان ملل متحد در خصوص بازدید از اردوگاههای اسرای جنگی حاکی است که در هیچ یک از دو کشور اسرای جنگی مورد آن چنان بدرفتاری که اتهام آن مطرح می‌گردد نشده اند، منتشر شد.
14/12/1363
بیانیه رئیس شورای امنیت حاکی از ابراز نگرانی در زمینه حملات طرفین به مناطق مسکونی یکدیگر صادر شد. وی از دولتهای ایران و عراق خواست که تعهدات خود به دبیرکل مبنی بر اجتناب از حمله بر مناطق مسکونی عمل کنند.
18/12/1363
دبیرکل طی پیامی به رؤسای جمهوری اسلامی ایران و عراق از هر دو طرف خواست تا توافق 12 ژوئن 1984 پیرامون عدمحمله به مناطق مسکونی را محترم شمارند.
20/12/1363
عمليات گسترده بدر 20/12/63 در منطقه عمومي بصره-ميسان هورالهويزه-دجله به فرماندهی سپاه يا فاطمه‌الزهرا(ع) عملیات بدر: این عملیات با هدف تکمیل عملیات خیبر انجام گردید. اما با توجه به بسته بودن خطوط دشمن در شلمچه و طلائیه، نیروهای سپاه که مجری عملیات بودند تنها میتوانستند به عبور از عرض هور الهویزه متکی باشند. دشمن پس از عملیات خیبر استحکامات فراوانی در غرب هور ایجاد کرده بود که مهمترینشان دژ دشمن در امتداد بزرگراه بصره-العماره و جاده پد خندق بود و عراقی ها بخصوص روی این جاده برای نفوذ در عمق هور خیلی حساب میکردند.
عملیات طبق برنامه آغاز و در بعضی از محورها خطوط دشمن چنان با سرعت در هم کوبیده شد که رزمندگان ایرانی توانستند خود را به غرب رودخانه دجله رسانده و بخشی از بزرگراه را تصرف کنند. اما به علت عدم اجرای کامل پیشروی توسط همه محورها، نیروهای عراقی توانستند فشار خود را بر روی نیروهای مستقر در غرب دجله متمرکز کرده و بتدریج آنها را مجبور به عقب نشینی نمایند.
در این عملیات هم تعدادی از فرماندهان معروف سپاه نظیر حاج عباس کریمی (فرمانده لشکر ۲۷ محمد رسول الله) و مهدی باکری (فرمانده لشکر عاشورا) در نبردهای غرب دجله به شهادت رسیدند. در بین شهدای این عملیات نام سعید طوقانی (پهلوان نوجوان کشور در ورزش زورخانه ای) هم دیده میشود که حضور او در جبهه ها وزنه روحی بالایی برای رزمندگان به حساب میآمد.
البته نیروهای ایران بیشتر مواضع دشمن در هور از جمله جاده پد خندق را تصرف کرده و نیروهای عراقی را به حاشیه غربی آن راندند.
پس از این عملیات، نیروهای ایران دیگر عملیات بزرگی در منطقه هور الهویزه انجام ندادند اما با اجرای چند عملیات محدود نظیر عملیات های قدس ۱ و ۲، قدس ۴ و ۵ و عاشورای ۴، در طول سال ۶۴، سعی کردند کنترل خود را بر منطقه هور الهویزه قطعی نمایند.
23/12/1363
-به تلافی حملههای وحشیانه هوایی به مناطق مسکونی شهرهای ایران، بانک رافدین عراق (دومین بانک بزرگ خاورمیانه) هدف موشک ایران قرار گرفت.
-شهادت حاج عباس کریمی، فرمانده لشکر ۲۷ محمد رسول الله (ص)، در عملیات بدر.
24/12/1363
-همزمان با حمله هوایی جنگندههای عراقی، انفجار بمب کار گذاشته شده به دست سازمان مجاهدین خلق در محل برگزاری نماز جمعه تهران، به شهادت و زخمی شدن گروهی از نمازگزاران انجامید.
-شورای امنیت در بیانیهای خواستار اجرای توافق عدم حمله به مناطق مسکونی و نیز یافتن راه حلی مسالمت آمیز جهت پایان دادن درگیری شد.
27/12/1363
-دبیر کل در نیویورک با معاون وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و وزیر خارجه عراق ملاقات و طرح هشت مادهای خود را به منظور یافتن راهی جهت خاتمه بخشیدن به درگیری به آنان عرضه کرد امور دبیر کل از تهران و بغداد دیدار کرد.
-اخطار اداره مراقبت پرواز عراق (نوتام)، با اعلامیه ۹۰۱۶، به هواپیماهایی که بر فراز خاک جمهوری اسلامی ایران پرواز می‌کنند.
-بمباران هوایی شهرهای همدان و کرمانشاه و تبریز، به دست ارتش عراق.
29/12/1363
حمله هوایی عراق به نهاوند، تویسرکان، قزوین، زنجان، تبریز، اراک، دزفول، ارومیه، اسلام آباد، کرمانشاه، گیلان غرب، همدان.
سال 1364
5/1/1364
بمباران و موشک باران شهرهای اراک، اصفهان، مهران، قزوین، سنندج، خرم آباد، کاشان، سلماس.
6/1/1364
دبیرکل 61 مورد حمله و رهگیری کشتیهای تجاری در خلیجفارس را به شورای امنیت گزارش نمود.
23/1/1364
دبیرکل گزارش سفر خود به تهران و بغداد را به شورای امنیت داد و اظهار داشت که دو کشور به صلح تمایل دارند و در تلاشهای ش به آن اطمینان یافته است و نیز آنها موافق کردند که بتوانند پیشنهادات ارائه شده دبیرکل به دو کشور در ماه مارس مبنائی جهت مباحثات بیشتر به کار گرفته شود، در این گزارش به شورای امنیت پیشنهاد شد که از دو طرف جهت بررسی مجدد کلیه جوانب درگیر دعوت به عمل آورد.
5/2/1364
-شورای امنیت در یک بیانیه رسمی کاربرد سلاح شیمیایی را قویاً محکوم ساخت. این شورا آمادگی خود را جهت دعوت از ایران و عراق برای بررسی مجدد کلیه جوانب درگیری ابراز نمود.
5/3/1364
عمليات محدود قدس1 5/3/64 در منطقه عمومي ميسان هورالهويزه-پاسگاه‌هاي ابوذكر و ابوليله به فرماندهی سپاه
15/3/1364
عمليات محدود ظفر1 15/3/64 در منطقه عمومي ايلام ميمك-ارتفاع فصيل به فرماندهی سپاه
6/4/1364
عمليات محدود قدس2 6/4/64 در منطقه عمومي ميسان هورالهويزه-پاسگاه البيضه به فرماندهی سپاه
20/4/1364
عمليات محدود قدس3 20/4/64 در منطقه عمومي ايلام دهلران-غرب رودخانه سميه به فرماندهی سپاه
23/4/1364
عمليات گسترده قادر 23/4/64 در منطقه عمومي اربيل سيدكان به فرماندهی ارتش يا صاحب‌الزمان(عج) عملیات قادر: عملیات قادر به یک رشته تلاش نیروهای ارتش در طول تابستان سال ۶۴ برای پیشروی در عمق استان اربیل عراق گفته میشود که دست کم سه بار تکرار شد اما به علت مقاومت عراقی ها و ناآشنایی نیروهای ارتش منجر به موفقیت نگردید.
گفتنی است که نیروهای سپاه از اوایل جنگ در این منطقه با گروه های کرد مخالف رژیم بعث همکاری داشته و کاملاً با منطقه آشنا بودند اما پس از عملیات بدر قرار شد ارتش به جای سپاه در این منطقه عملیات کند تا نیروهای سپاه ضمن بازسازی خسارات وارده از عملیات بدر، خود را برای عملیات بزرگ زمستان آماده کنند.
24/4/1364
ربوده شدن هواپيماي امريكايي تي. دبليو.اي
2/5/1364
عمليات محدود قدس4 2/5/64 در منطقه عمومي ميسان هورالهويزه-درياچه ام‌النعاج به فرماندهی سپاه
15/5/1364
عمليات محدود قدس5 15/5/64 در منطقه عمومي ميسان هورالهويزه-پاسگاه مركزي اليچ به فرماندهی سپاه
24/5/1364
-عمليات محدود عاشورا(2) 24/5/64 در منطقه عمومي ايلام مهران-ارتفاع چنگوله به فرماندهی سپاه
-حمله عراق به پايانه‌هاي نفتي خارك
25/5/1364
عمليات محدود عاشورا(3) 25/5/64 در منطقه عمومي ايلام مهران به فرماندهی سپاه
روزشمار سال ششم جنگ
سال 1364
30/7/1364
عمليات محدود عاشورا(4) 30/7/64 در منطقه عمومي ميسان هورالهويزه-غرب درياچه ام‌النعاج به فرماندهی سپاه
20/11/1364
-عمليات گسترده والفجر8 20/11/64 در منطقه عمومي بصره فاو به فرماندهی سپاه يازهرا(ع) عملیات والفجر ۸:عبور از عرض یک کیلومتری دهانه رودخانه اروند رود که جوش و خروش و جزر و مد های ناگهانی اش معروف است، همه کارشناسان بزرگ نظامی جهان را به تحسین وا داشت.
این عبور در شرایطی انجام شد که رودخانه اروند یکی از پر تلاطم ترین شب های خود را سپری میکرد و تازه غواصان پس از عبور از اروند باید از موانع متعددی که تا عمق چند ده متری حاشیه رودخانه را پوشانده بود بی سر و صدا میگذشتند تا دهها سنگر دیدبانی و تیربار دشمن بر رویشان آتش نگشایند.
با این همه، عملیات با غافلگیری کامل آغاز شد و فقط عده کمی از غواصان نتوانستند از رودخانه عبور کنند. عراقی ها ظرف چند ساعت شکست خورده و ساحل فاو در اختیار نیروهای ایران قرار گرفت. پس از آن نیروها به سرعت در داخل شبه جزیره پیشروی کرده و بندر فاو را محاصره و به تصرف در آوردند.
تلاش عراقی ها پس از تصرف شهر توسط نیروهای ایران آغاز شد و تانک های عراقی سعی کردند از سه جاده ابوالخصیب، بصره و ام القصر به سمت شهر حمله کنند اما با وجود اجرای صدها پاتک در طول بیش از دو ماه و بمب باران گسترده شیمیایی منطقه، نتوانستند شبه جزیره فاو را باز پس گیرند.
یکی از کارهایی که عراقی ها در طول این مدت انجام میدادند بمباران پل های رودخانه بهمنشیر بود تا تدارکات ایران را از عمق دچار اختلال کنند اما نیروهای جهاد موفق شدند با احداث پل های خاکی این اقدام دشمن را ناکام بگذارند. تلاش دشمن برای بمباران منطقه چنان چشمگیر بود که فقط در طول این عملیات دست کم ۳۹ هواپیمای دشمن در منطقه سرنگون شدند.
البته نیروهای ایران نتوانستند به اهداف بلند مدت خود برای اجرای این عملیات دست یابند. این اهداف بلند مدت شامل: ۱-گشودن جبهه جدید بر علیه عراق که عملاً با استقرار نیروی فراوانی که جهت حفظ منطقه در برابر پاتک های دشمن لازم بود مفید واقع نشد. ۲-پیشروی به سمت دو بندر مهم بصره و ام القصر که به علت هوشیار شدن دشمن و ایجاد موانع و استقرار نیرو عملی نگردید. ۳-بسته شدن راه آبی به بندر ام القصر و جلوگیری از تردد کشتی های عراقی که چند ماه پس از اجرای عملیات، کویت جزیره بوبیان خود را به عراق اجاره داد و این هدف نیروهای ایران هم تحقق نیافت. هرچند کویتی ها بعداً پاداش این خوش خدمتی خود را از عراقی ها دریافت کردند !!!
-عمليات متوسط پشتيباني والفجر 8 20/11/64 در منطقه عمومي بصره ام‌الرصاص به فرماندهی سپاه يازهرا(س)
22/11/1364
دبیرکل درخواست کرد تلاشهای هماهنگی برای خاتمه جنگ براساس طرح هشت مادهای او انجام گیرد.
1/12/1364
حمله وحشیانه عراق به هواپیمای مسافری ایران که به شهادت آیتالله محلاتی و جمعی از مسئولان ایران انجامید.
5/12/1364
-عمليات متوسط والفجر 9 5/12/64 در منطقه عمومي سليمانيه چوارتا-موبرا-ناصر به فرماندهی سپاه ياالله
-شورای امنیت قطعنامه 582 را صادر کرد. در این قطعنامه اقدامات اولیهای که باعث جنگ گردید و نیز از دامه و تشویق آن بویژه استفاده از سلاحهای شیمیایی اظهار تأسف شده است. شورا خواستار آتش بس فوری، عقب نشینی کلیه نیروها به مرزهای شناخته شده بین المللی، مبادله کامل اسرای جنگ و حل و فصل درگیری از راههای صلح آمیز گردید. شورا همچنین مصراً از سایر کشورها خواست حداکثر تلاش خود را جهت جلوگیری از تشدید بیشتر مخاصمات به کار بندند.
21/12/1364
گزارش گروه کارشناسی سازمان ملل متحد که مؤید کاربرد سلاحهای شیمیایی توسط عراق علیه نیروهای ایران بود منتشر شد.
25/12/1364
حمله عراق(عملیات آفندی) 25/12/64 در منطقه عمومي سليمانيه چوارتا، منطقه عملياتي والفجر4 با استعداد 1 تيپ پياده و 4 گردان كماندو نتیجه سقوط ارتفاعات موبرا و ماماخلان
27/12/1364
انهدام پایگاه دریایی ام القصر عراق، با تلاش نیروهای ایران .
29/12/1364
حمله عراق(عملیات آفندی) 29/12/64 در منطقه عمومي سليمانيه پنجوين، منطقه عملياتي والفجر 4 با استعداد 1 تيپ پياده نتیجه سقوط ارتفاعات شيخ گزنشين، ميشلان و شيخ لطيف
سال 1365
1/1/1365
رئیس شورای امنیت در بیانیهای کاربرد سلاحهای شیمیایی توسط عراق عیله نیروهای ایرانی و همچنین ادامه جنگ را قویاً محکوم نمود. و ازخطر گسترش درگیری به سایر کشورها اظهار نگرانی نمود.
15/1/1365
حمله عراق(عملیات آفندی) 15/1/65 در منطقه عمومي سليمانيه دربنديخان با استعداد 3 تيپ پياده و 1 گردان زرهي نتیجه سقوط ارتفاعات شاخ شميران و شاخ سومر
18/1/1365
حمله عراق(عملیات آفندی) 18/1/65 در منطقه عمومي ميسان شرهاني پيچ‌انگيزه شرهاني منطقه عملياتي محرم نتیجه سقوط تپه 175
22/1/1365
حمله عراق(عملیات آفندی) 22/1/65 در منطقه عمومي ميسان منطقه عملياتي مسلم‌بن‌عقيل با استعداد 4 تيپ پياده، 3 گردان مستقل و2 گردان تانك نتیجه سقوط ارتفاعات اسماعيل خان، اورژانسو پايگاه دوله شريف
4/2/1365
حمله عراق(عملیات آفندی) 4/2/65 در منطقه عمومي شمالي منطقه عملياتي قادر با استعداد 1 تيپ و تعدادي از يگان هاي جاش نتیجه سقوط ارتفاعات سرسول، گردشوان و لولان
6/2/1365
حمله عراق(عملیات آفندی) 6/2/65 در منطقه عمومي بصره جزيره مجنون منطقه عملياتي خيبر با استعداد 1 لشكر نتیجه ظرف 4 روز تلاش نتوانست بيش از 200 متر پيشروي كند
8/2/1365
عمليات متوسط تكميلي والفجر 8 8/2/65 در منطقه عمومي بصره فاو-كارخانه نمك به فرماندهی سپاه يازهرا(س)
10/2/1365
حمله عراق(عملیات آفندی) 10/2/65 در منطقه عمومي خوزستان فكه-بجليه، منطقه عملياتي والفجر مقدماتي و والفجر 1 با استعداد 1 لشكر زرهي و 10 تيپ پياده نتیجه دشمن در جبهه‌اي به عمق 7 و عرض 20 تا 25 كيلومتر در مواضع خودي نفوذ كرد اما با واكنش سريع رزمندگان ناچار به عقب‌نشيني شد. دشمن در اين عمليات نزديك به 100 دستگاه تانك،76 دستگاه نفربر، 12 خودرو از دست داد
19/2/1365
حمله عراق(عملیات آفندی) 19/2/65 در منطقه عمومي خوزستان پيچ‌انگيزه، منطقه عملياتي والفجر 1 با استعداد 2 لشكر و 11 تيپ پياده، مكانيزه و زرهي نتیجه پس از چند روز تلاش تنها منجربه بازپس‌گيري 36 كيلومترمربع از منطقه و ارتفاعات حمرين شد
24/2/1365
-حمله عراق(عملیات آفندی) 24/2/65 در منطقه عمومي اربيل حاج عمران، منطقه عملياتي والفجر 2 با استعداد 7 تيپ و 12 گردان مستقل كماندو، جمعاً 26 گردان نتیجه طي 10 روز جنگ منجر به بازپس‌گيري ارتفاعات 2519 و 2435 شد در اين عمليات، دشمن 3000 كشته و زخمي و 200 اسير داد و 17 فروند هلي‌كوپتر آن منهدم شد
-بمباران شیمیایی مهران و صالح آباد و امیر آباد، به وسیله هواپیماهای عراقی.
26/2/1365
حمله عراق(عملیات آفندی) 26/2/65 در منطقه عمومي ايلام مهران، منطقه عملياتي والفجر 3 با استعداد 7 تيپ پياده، 2 تيپ زرهي و مكانيزه و همچنين يك گردان كماندو نتیجه در اين عمليات مهران سقوط كرد، هرچند كه با پاتك خودي ضربات قابل توجهي به دشمن وارد شد
27/2/135
اشغال دوباره شهر مهران به دست ارتش عراق
4/4/1365
سفر هيئت امريكايي به تهران
7/4/1365
آخرين دور مذاكرات هيئت امريكايي در تهران): 155
12/4/1365
دبیرکل از طرفین خواست تا از حمله به مناطق مسکونی یکدیگر خودداری کنند و پیشنهاد کرد هیأتهای بازرسی و نظارت بر عدم حمله به مناطق مسکونی مجدداً فعال شوند و پیشنهاد کمیته حسن نیت جهت پایان بخشیدن به درگیری را تکرار نمود.
21/5/1365
نخستین حمله هوایی عراق به جزیره سیری، دومین پایانه نفتی مهم ایران، در خلیج فارس.
23/5/1365
دبیرکل از این که هر دو کشور ایران و عراق اعلام کرده اند از حمله به مناطق مسکونی یکدیگر خودداری خواهند کرد، ابراز رضایت نمود. وی درخواست نمود تا مهلت قانونی تمدید شود و نسبت به افزایش درگیری هشدار داد و خواستار خاتمه جنگ گردید.
9/6/1362
عمليات متوسط كربلاي 2 9/6/65 در منطقه عمومي اربيل حاج عمران به فرماندهی سپاه يااباعبدالله
الحسين(ع)
10/6/1362
عمليات متوسط كربلاي 3 10/6/65 در منطقه عمومي فاو اسكله العميه به فرماندهی سپاه حسبنا‌الله و نعم‌الوكيل
۱۰/۶/۱۳۶۵
تشکیل اجلاس هشتم سران غیر متعهدها، در حراره، که ۶ روز طول کشید، و در آن حضرت آیتالله خامنهای (رئیس جمهور وقت) سخنرانی کردند و تحمیلی بودن جنگ و متجاوز بودن عراق را مطرح کردند.
روزشمار سال هفتم جنگ
سال 1365
6/7/1365
شورای امنیت نگرانی خود را از توسعه احتمالی درگیری و افزایش حمله به کشتیهای تجاری در خلیج فارس و مناطق غیرنظامی ابراز داشت. شورا بر تلاشهای مداوم دبیرکل بویژه در مورد سلاحهای شیمیایی و حملات به مناطق غیرنظامی، صحه گذاشت.
11/7/1365
دبیرکل در جلسه شورای امنیت نگرانی عمیق جامعه بین المللی را از ادامه و توسعه جنگ ابراز و بر لزوم برقراری مبنایی جهت مذاکرات که قابل قبول برای طرفین باشد تأکید نمود.
16/7/1365
تصویب قطعنامه ۵۸۸، در شورای امنیت سازمان ملل متحد در مورد جنگ عراق به ایران، درباره درخواست پرهیز از جنگ و حل صلح آمیز اختلاف‌ها و پذیرش فوری قطعنامه ۵۸۲، ولی از اعلام نام کشور متجاوز پرهیز کرد و جمهوری اسلامی ایران نیز آن را نپذیرفت.
۱۹/۷/۱۳۶۵
عمليات نامنظم فتح 1 19/7/65 در منطقه عمومي كركوك كركوك به فرماندهی سپاه
۲۳/۷/۱۳۶۵
حمله هواپیماهای متجاوز عراقی به هواپیمای بوئینگ ۷۲۷ هما، در فرودگاه شیراز، که به علت اصابت موشک عراق ۳۰ تن از مسافران شهید شدند.
۲۸/۷/۱۳۶۵
اعلام همسویی اردن و کویت در حمایت از عراق در جنگ با ایران.
4/8/1365
عمليات نامنظم فتح 2 4/8/65 در منطقه عمومي سليمانيه سد دوكان به فرماندهی سپاه
13/8/1365
افشاي ماجراي مك‌فارلين
22/8/1365
عمليات نامنظم فتح 3 22/8/65 در منطقه عمومي اربيل زاخو-دهوك به فرماندهی سپاه
۴/۹/۱۳۶۵
حمله هوایی عراق به تأسیسات نفتی جزیره لارک، در خلیج فارس.
8/9/1365
دبیرکل مواضع راجع به قطعنامه 583 را به شورای امنیت گزارش داد. در این گزارش مواضع ایران و عراق نسبت به این قطعنامه بیانشد. وی خاطرنشان نمودکه اختلافات میان دوطرف، از ارائه پیشنهادات خاص جهت اجرای قطعنامه 582 جلوگیری کرده است. وی همچنین توجه شورا را به خطر افزایش حملات به کشتیهای بازرگانی جلب کرد و از شورا خواست تا تلاشهای ش را جهت ایجاد مبنائی برای تضمین همکاری از سوی ایران و عراق حفظ نماید.
۱۲/۹/۱۳۶۵
اعزام سپاه یک صد هزار نفری «محمد رسول الله (ص)»،به جبهه.
۱۴/۹/۱۳۶۵
حمله هوایی عراق به نیروگاه برق نکا، در مازندران.
۱/۱۰/۱۳۶۵
-اظهار نگرانی شورای امنیت از گسترش حمله به هدفهای غیرنظامی، در جنگ ایران و عراق، با انتشار بیانیه خود.
-رئیس شورای امنیت نگرانی شدید شورا را از وضعیت موجود خاطرنشان ساخت و از نقض حقوق انسان دوستانه بین المللی ابراز تأسف نمود و مصراً از دبیرکل درخواست کردکه به تلاشهای ش ادامه دهد.
3/10/1365
عمليات گسترده كربلاي 4 3/10/65 در منطقه عمومي بصره ابوالخصيب به فرماندهی سپاه محمد رسول‌الله(ص) عملیات کربلای ۴:نیروهای سپاه از مدتها قبل برای اجرای این عملیات برنامه ریزی کرده بودند و پیشبینی شده بود این آخرین تلاش برای پیروزی قطعی در جبهه جنوب باشد که در صورت عدم موفقیت تلاش در جبهه جنوب متوقف گردد.
در این عملیات نیروهای ایران باید پس از در هم شکستن مواضع عراق در جنوب شلچه، از اروند رود که در اینجا کم عرض تر است عبور کرده و خود را به شهرک ابوالخصیب در جنوب شرق بصره میرساندند. به این ترتیب هم یک جبهه جدید و نزدیک به شهر بصره گشوده میشد و هم نیروهای عراقی مستقر بر روی جاده ساحلی فاو-ابوالخصیب که از شمال با اروند رود و نیروهای ایران و از جنوب با باتلاق های وسیع شبه جزیره فاو محدود بودند محاصره شده و با پاکسازی این محور امنیت شهرهای آبادان، خرمشهر و خود فاو کاملاً تامین گردد.
نیرویی که سپاه برای اجرای این عملیات وارد منطقه شلمچه نمود تقریباً دو برابر نیروی عملیات والفجر ۸ بود. به همین دلیل نقل و انتقالات این نیروها از چشم جاسوسان و ماهواره های نظامی دور نماند. بویژه آمریکایی ها اطلاعات دقیقی را که از طریق عکسبرداری ماهواره ایی از محورهای عملیات نیروهای ایران بدست آورده بودند در اختیار عراقی ها گذاشتند.
به این ترتیب هنگامی که در سوم دی ماه سال ۶۵ عملیات آغاز شد فرماندهان سپاه متوجه شدند که با مشکلی لاینحل مواجه می‌باشند. هرچند در برخی محورها نیروهای ایران موفق به عبور از موانع دشمن شدند و حتی لشکر ۱۴ امام حسین با عبور از اروند رود تاسیسات پتروشیمی بصره را برای چند ساعت تصرف نمود، موفقیت عملیات مستلزم هماهنگی همه محورها در پیشروی بود و فرماندهان به ناچار دستور توقف عملیات و عقبنشینی نیروها را صادر نمودند. اما این پایان کار نبود.
10/10/1365
دبیرکل 101 مورد سانحه برای کشتی‌ها در خلیج فارس را به شورای امنیت گزارش داد.
۱۵/۱۰/۱۳۶۵
شوروی ۱۵۰ تانک تی-۷۲ به عراق فروخت.
19/10/1365
عمليات گسترده كربلاي 5 19/10/65 در منطقه عمومي بصره شلمچه به فرماندهی سپاه يازهراء(س) عملیات کربلای ۵: با وجود عدم موفقیت عملیات کربلای ۴، جرقه های امیدی در این عملیات زده شد که با وجود تصمیم قبلی فرماندهان به سرعت برای اجرای عملیات جدید برنامه ریزی کردند.
یکی از محورهایی که در عملیات کربلای ۴ نیروهای ایران با وجود هوشیاری عراقی ها به آن نفوذ کرده بودند موضع معروف به پنج ضلعی در غرب شلمچه بود.
مبنای عملیات کربلای ۵ همین شد که نیروها به داخل موضع پنج ضلعی وارد شده و از آنجا در عمق مواضع عراق گسترش یابند و از دو محور نهر عرایض و پاسگاه بوبیان، سایر نیروها با آنها الحاق نمایند تا پیشروی کامل گردد و سپس در صورت امکان پیشروی به داخل شهر بصره ادامه پیدا کند.
عملیات با موفقیت آغاز گردید و نیروهای ایران پس از تصرف پنج ضلعی به سایر استحکامات دشمن یورش بردند اما عملیات کربلای ۵ بتدریج تبدیل به سنگین ترین نبرد دو طرف در طول جنگ گردید. ۲۰۰ گردان از نیروهای ایران و ۵۰۰ گردان از نیروهای عراق در یک منطقه بسیار محدود (شاید به وسعت شهر تهران) زیر شلیک مداوم توپخانه ها و بمباران شیمیایی بی وقفه منطقه از طرف عراقی ها، آن هم در حالیکه بیشتر منطقه آب گرفته و باتلاقی است حدود دو ماه تمام با یکدیگر جنگیدند تا عملیات کربلای ۵ در تاریخ جنگ ها جاودانه شود !
به هر حال عملیات اصلی در چهارم اسفندماه و عملیات تکمیل کننده در سیزدهم اسفندماه به پایان رسیدند و نیروهای ایران موفق شدند جای پای مناسبی در شرق شهر مهم بصره بدست آورده و پیروز این نبرد باشند، هرچند در این عملیات حاج حسین خرازی فرمانده دلیر لشکر ۱۴ امام حسین(ع) که عراقی ها خیلی از وی وحشت داشته و با انتشار خبر شهادتش نفس راحتی کشیدند در کنار نهر جاسم به شهادت رسید نیروهای ایران در عملیات کربلای 5
همزمان با عملیات کربلای ۵، نیروهای ارتش در شمال سومار دست به عملیات (عملیات کربلای ۶) زدند تا هم جلوی تمرکز قوای عراق در شلمچه گرفته شود و هم شهرهای نفت شهر ایران و نفت خانه عراق را تصرف نمایند اما به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص منطقه و دید کامل عراقی ها روی نیروهای ایران این عملیات نتیجه بخش نبود.
اما بسیاری از کارشناسان نظامی عملیات کربلای ۵ را پایان واقعی و طبیعی جنگ میدانند.
دلایل چنین ادعایی چنین است :
۱-اثبات برتری کامل نظامی ایران بر عراق در یک جنگ رو در رو
۲-تصویب قطعنامه ۵۹۸ به نفع ایران در سازمان ملل پس از این عملیات و اعمال فشار سیاسی و اقتصادی شدید به ایران برای خاتمه دادن به جنگ (از جمله پایین آوردن عمدی بهای نفت برای کاهش توانایی مالی ایران)
۳-کمک رسانی گسترده غرب و شرق به رژیم عراق برای جلوگیری از پیروزی ایران در نبرد (دولتمردان ایران پیروزی در جنگ را چنان نزدیک میدیدند که با جمع کردن عده ایی از رجال سرشناس عراقی طرفدار ایران نظیر آیت الله حکیم، جلال طالبانی و آیت الله شاهرودی در صدد تصمیم گیری درباره آینده عراق بودند) که کمک رسانی های پس از فتح خرمشهر در مقابل آن هیچ بود.
۴-وحشیگری رژیم عراق در استفاده از عنوان سلاح های ممنوعه شیمیایی و میکروبی بر علیه نیروهای ایران و حتی مناطق مسکونی و بمب باران گسترده شهرهای ایران
۵-حضور ناوگان دریایی آمریکا در خلیج فارس به بهانه حمایت از کشتی های تجاری در برابر حملات دو طرف درگیر جنگ که کم کم منجر به رویارویی با نیروهای ایران شد
23/10/1365
-عمليات گسترده كربلاي 6 23/10/65 در منطقه عمومي كرمانشاه نفت شهر به فرماندهی ارتش يافاطمه الزهراء(س)
-دبیرکل طی یک مصاحبه مطبوعاتی ضرورت تلاش مشترک اعضای شورای امنیت،بخصوص اعضای دائم را برای حل منازعه خاطرنشان ساخت. دبیرکل برخی از اهرمهائی که از سوی اعضای شورای امنیت می‌تواند به عنوان کار مشترک آنها استفاده شود، ارائه داد.
27/10/1365
-بیانیه رئیس شورای امنیت حاکی از نگرانی از توسعه خصومتها و درخواست اجرای قطعنامههای 582 و 588 گردید. وی ضمن قدردانی از تلاشهای دبیرکل از وی مصراً خواست که به تلاشهای ش ادامه دهد.
-حمله هوایی عراق به شهرهای قم، تبریز، اصفهان، همدان، خرم‌آباد، و ایوانغرب.
-تسخیر جزیره بوارین، پس از هشت روز تلاش نیروهای ایران، درعملیات کربلای ۵.
۲۸/۱۰/۱۳۶۵
-عمليات نامنظم نصر 28/10/65 در منطقه عمومي اربيل دهوك به فرماندهی سپاه
-حمله هوایی و موشکی عراق به شهرهای تهران، تبریز، اهواز، اصفهان، خرم آباد، قم و ایلام.
6/11/1365
دبیرکل در اجلاس سرای سازمان کنفرانس اسلامی در کویت پیشنهادی برای شکستن بین بست ارائه نمود.
۲۲/۱۱/۱۳۶۵
-عمليات نامنظم فتح 4 22/11/65 در منطقه عمومي اربيل ديانا به فرماندهی سپاه
-برگزاری راهپیمایی میلیونی ملت ایران، در شهرهای مختلف، برای بزرگداشت سالگرد انقلاب اسلامی ایران، با وجود تهدید عراق و بمباران و موشک باران مسیر راهپیمایان.
11و12/1365
پنج عضو دائمی شورای امنیت کار گروهی خود را پیرامون جنگ ایران و عراق آغاز کردند.
3/12/1365
عمليات متوسط تكميلي كربلاي 5 3/12/65 در منطقه عمومي بصره شلمچه-نهر جاسم به فرماندهی سپاه يازهرا(س)
۸/۱۲/۱۳۶۵
شهادت حاج حسین خرازی، فرمانده لشکر ۱۴ امام حسین (ع) در جبهه.
۱۱/۱۲/۱۳۶۵
بازدید نماینده یونسکو از آثار تاریخی بمباران شده در تهران.
12/11/1365
عمليات متوسط كربلاي 7 12/12/65 در منطقه عمومي اربيل حاج عمران به فرماندهی ارتش
سال1366
۱۸/۱/۱۳۶۶
عمليات متوسط كربلاي 8 18/1/66 در منطقه عمومي بصره شلمچه-كانال ماهي به فرماندهی سپاه يا صاحب الزمان(عج)
۲۰/۱/۱۳۶۶
عمليات محدود كربلاي 9 20/1/66 در منطقه عمومي كرمانشاه قصرشيرين-ارتفاع باباهادي به فرماندهی ارتش
25/1/1366
-عمليات گسترده كربلاي 10 25/1/66 در منطقه عمومي سليمانيه ماووت به فرماندهی سپاه يا صاحب‌الزمان ادركني عملیات کربلای ۱۰:در حالیکه هنوز بیشتر توان سپاه در جبهه جنوب متمرکز بود، اولین تلاش بزرگ ایران برای کشاندن جنگ به جبهه شمالغرب در سال ۶۶ در مناطق شمال سلیمانیه عراق آغاز شد. تعجیل در اجرای این عملیات چنان زیاد بود که نبرد با نیروی اندکی آغاز شد و لشکرها همینطور که از جنوب سر میرسیدند بی مقدمه به میدان نبرد گسیل میشدند.
هدف عملیات این بود که مناطق شمال استان سلیمانیه عراق از شهر چوارتا تا شهر ماووت تصرف شده و یک جبهه وسیع در این منطقه گشوده شود. در اینجا فاصله خطوط ایران و عراق چنان از هم زیاد بود که طرفین به زحمت واضع یکدیگر را با توپخانه های دور برد زیر آتش داشتند و طی کردن این فاصله و تصرف مواضع دشمن در منطقه یاد شده کمک زیادی به ادامه پیشروی به سمت شهر سلیمانیه مینمود.
همچنین در این عملیات، تعداد زیادی از نیروهای اتحادیه میهنی کردستان عراق حضور داشتند که بی وقفه به عقبه نیروهای عراقی در منطقه یورش برده و آنها را سر در گم مینمودند.
با همه اینها، عدم هماهنگی بین واحدهای عمل کننده و نبود امکانات و جاده های تدارکاتی مناسب و خستگی نیروها باعث شد تا بسیاری از اهداف عملیات تحقق نیابد. هرچند ۲۵۰ کیلومتر مربع از خاک عراق تصرف شد و فاصله بین مواضع دو طرف به حداقل رسید که برای عملیاتهای آینده مفید بود.
-عمليات نامنظم فتح 5 25/1/66 در منطقه عمومي سليمانيه شقلاوه به فرماندهی سپاه
-عمليات محدود نصر1 25/1/66 در منطقه عمومي سليمانيه ماووت-ارتفاع چنگاوي به فرماندهی سپاه
14/2/1366
بیانیه شورای امنیت که استفاده مکرر از سلاحهای شیمیایی و طولانی شدن جنگ را محکوم میساخت، منتشر گردید. در این بیانیه از گسترش خطرناک جنگ ابراز نگرانی شده است.
18/2/1366
گزارش گروه کارشناسان سازمان ملل متحد دایر بر استفاده مکرر از سلاحهای شیمیایی توسط عراق منتشر شد.
19/2/1366عمليات محدود انصارالحسين 19/2/66 در منطقه عمومي بصره هورالهويزه-جزيره مجنون به فرماندهی سپاه
۲۵/۲/۱۳۶۶
انتشار بیانیه شورای امنیت درباره اظهار نگرانی از استفاده ارتش عراق از سلاحهای شیمیایی بر ضد نظامیان و غیر نظامیان ایرانی.
۲۷/۲/۱۳۶۶
حمله اشتباهی جنگندههای عراقی به ناو آمریکایی استارک، در خلیج فارس، که هلاکت ۳۷ آمریکایی و پوزش رسمی عراق را به دنبال داشت.
۸/۳/۱۳۶۶
تعطیل شدن سفارت انگلستان در تهران و تقلیل دیپلماتهای ایرانی در انگلستان به یک نفر، به دستور دولت انگلیس، همزمان با کمکهای تسلیحاتی این کشور به عراق که به «عراق گیت» معروف شد.
۱۳/۳/۱۳۶۶
عمليات محدود نصر2 13/3/66 در منطقه عمومي ايلام ميمك به فرماندهی ارتش
27/3/1366
عمليات محدود نصر3 27/3/66 در منطقه عمومي ايلام دهلران به فرماندهی ارتش
عمليات نامنظم فتح 6 27/3/66 در منطقه عمومي اربيل اربيل به فرماندهی سپاه
31/3/1366
عمليات متوسط نصر 4 31/3/66 در منطقه عمومي سليمانيه ماووت به فرماندهی سپاه
۳/۴/۱۳۶۶
عمليات محدود نصر 5 3/4/66 در منطقه عمومي سليمانيه قلعه ديزه-ارتفاع دوپازا به فرماندهی سپاه
5/4/1366
عمليات نامنظم فتح 7 5/4/66 در منطقه عمومي سليمانيه حلبچه به فرماندهی سپاه
۸/۴/۱۳۶۶
عراق منطقه سردشت را بمباران شیمیایی کرد.
۲۶/۴/۱۳۶۶
قطع رابطه سیاسی فرانسه با جمهوری اسلامی ایران، در پی سالها حمایتهای مالی و نظامی از عراق.
۲۸/۴/۱۳۶۶
عمليات نامنظم فتح 8 28/4/66 در منطقه عمومي اربيل اتروس به فرماندهی سپاه
۲۹/۴/۱۳۶۶
تصویب قطعنامه ۵۹۸، در جلسه ۲۵۷۰ شورای امنیت سازمان ملل متحد، در پی نزدیک شدن رزمندگان جمهوری اسلامی ایران به بندر بصره عراق؛ موارد اصلی این قطعنامه ۱۰ مادهای عبارت است از:
۱) اظهار تأسف از بمباران مراکز غیر نظامی و نگرانی از ادامه جنگ و گسترش آن
۲) درخواست آتش بس فوری و اعزام هیئت ناظر سازمان ملل متحد به منطقه جنگی
۳) عقب نشینی طرفین
۴) آزادی اسرای طرفین
۵) همکاری طرفین با دبیر کل سازمان ملل متحد
۶) بررسی درباره آغازگر جنگ و میزان خسارت آن؛ ۲ روز بعد عراق ـ که توان ادامه جنگ را نداشت ـ قطعنامه را پذیرفت.
1/5/1366
عمليات نامنظم 1/5/66 در منطقه عمومي سليمانيه شيروان به فرماندهی سپاه
عمليات نامنظم 1/5/66 در منطقه عمومي سليمانيه چوارتا به فرماندهی سپاه
5/5/1366
عمليات نامنظم 5/5/66 در منطقه عمومي سليمانيه سليمانيه به فرماندهی سپاه
6/5/1366
عمليات نامنظم 6/5/66 در منطقه عمومي سليمانيه گلي دور به فرماندهی سپاه
10/5/1366
-عمليات نامنظم 10/5/66 در منطقه عمومي سليمانيه مرگه سور به فرماندهی سپاه
-عمليات محدود نصر6 10/5/66 در منطقه عمومي ايلام ارتفاع ميمك به فرماندهی ارتش
12/5/1366
عمليات نامنظم فتح 9 12/5/66 در منطقه عمومي سليمانيه خورمال به فرماندهی سپاه
13/5/1366
عمليات نامنظم 13/5/66 در منطقه عمومي سليمانيه خورمال به فرماندهی سپاه
۱۴/۵/۱۳۶۶
عمليات متوسط نصر 7 14/5/66 در منطقه عمومي سليمانيه ارتفاع دوپازا به فرماندهی سپاه يافاطمه الزهرا(س)
۱۵/۵/۱۳۶۶
شهادت سرلشکر خلبان عباس بابایی، در منطقه عملیاتی سردشت، پس از ۶۰ ماه مأموریت جنگی.
۱۸/۵/۱۳۶۶
عمليات نامنظم فتح 9 18/5/66 در منطقه عمومي سليمانيه خورمال به فرماندهی سپاه
5/1366
عمليات نامنظم/5/66 در منطقه عمومي اربيل اربيل به فرماندهی سپاه
عمليات نامنظم/5/66 در منطقه عمومي كركوك كركوك به فرماندهی سپاه
عمليات نامنظم/5/66 سليمانيه سليمانيه به فرماندهی سپاه
عمليات نامنظم/5/66 در منطقه عمومي سليمانيه سليمانيه به فرماندهی سپاه
23/5/1366
عراق رسماً قطعنامه 598 را پذیرفت و آمادگی خود را در جهت همکاری با دبیرکل و شورای امنیت در اجرای آن اعلام نمود. متن این قطعنامه کمه براساس آن بین ایران و عراق آتش بس برقرار شد، در ضمیمه این روزشمار آمده است.
30/5/1366
عمليات نامنظم 30/5/66 در منطقه عمومي سليمانيه خورمال به فرماندهی سپاه
9/6/1366
عمليات نامنظم 9/6/66 در منطقه عمومي اربيل اربيل به فرماندهی سپاه
12/6/1366
عمليات نامنظم 12/6/66 در منطقه عمومي اربيل اربيل به فرماندهی سپاه
۱۳/۶/۱۳۶۶
عمليات نامنظم فتح 10 13/6/66 در منطقه عمومي اربيل اربيل به فرماندهی سپاه
15/6/1366
عمليات نامنظم فتح 10 15/6/66 در منطقه عمومي سليمانيه سليمانيه به فرماندهی سپاه
۱۷/۶/۱۳۶۶
حمله هوایی ارتش عراق به شهرها و تأسیسات نفتی ایران و نفتکشهای خلیج فارس، به بهانه واهی دفاع از کویت در برابر جمهوری اسلامی ایران.
20/6/1366
دبیرکل از تهران و بغداد بازدید کرد و طرح اجرایی خود درمورد قطعنامه 598 را به هر دو طرف عرضه داشت.
۳۰/۶/۱۳۶۶
حمله ۶ فروند بالگرد آمریکایی به کشتی کوچک تجاری ایران اجر به بهانه مین گذاری ایران در خلیج فارس.
31/6/1366
-دبیرکل با رئیس جمهوری اسلامی ایران، حضرت آیت الله خامنه ای در نیویورک ملاقات نمود و در مورد بندهای معینی از قطعنامه 598 گفتوگو کردند. دبیرکل و دستیارانش همچنین با معاون وزارت امور خارجه ایران گفتوگو کردند.
-سخنرانی آیت الله خامنهای، رئیس جمهور وقت، در مجمع عمومی سازمان ملل متحد، درباره نگرش اسلام به انسان و جامعه و تشریح حقانیت جمهوری اسلامی ایران در جنگ و ضرورت تنبیه متجاوز.
روزشمار سال هشتم جنگ
سال 1366
4/7/1366
دبیرکل با وزرای خارجه پنج کشور عضو دائم شورای امنیت ملاقات کرد. آنها پشتیبانی خود را از رئوس اجرای طرح اعلام کردند.
6/7/1366
دبیر کل با طارق عزیز، وزیر امور خارجه عراق، در نیویورک ملاقات کرد.
7/7/1366
دبیرکل با مدیر کل امور بین المللی وزارت امور خارجه ایران در نیویورک ملاقات کرد.
۱۵/۷/۱۳۶۶
اعلام حمایت کویت از عراق در جنگ با ایران و تأیید اقدامات آمریکا بر ضد ایران، در سخنان سفیر کویت در آمریکا.
۱۶/۷/۱۳۶۶
عراق منطقه سومار را بمباران شیمیایی کرد.
17/7/1366
دبیرکل با پنج عضو دائم شورای امنیت در خصوص اجرای قطعنامه 598 گفتوگو نمود.
23/7/1366
دبیر کل طرح اجرایی خود را به وزرای خارجه جمهوری اسلامی ایران و عراق تسلیم کرد.
۲۷/۷/۱۳۶۶
حمله ۴ ناوشکن آمریکایی به جزیره رستم (و پایانه نفتی رشادت) و میدان نفتی رسالت، در خلیج فارس، که به نابودی این تأسیسات انجامید؛ این یورش وحشیانه به بهانه تلافی حمله به کشتی نفت کش کویتی، با پرچم آمریکا، صورت گرفت.
15/8/1366
دبیرکل در ملاقات با اعضای دائم شورای امنیت آنان را از مواضع ایران و عراق درمورد طرح اجرایی آگاه ساخت.
۱۷/۸/۱۳۶۶
آغاز اجلاس چهار روزه سران عرب، در امان، که جمهوری اسلامی ایران را به علت اشغال عراق محکوم کرد و از دولت عربستان سعودی برای ایجاد فضای مناسب برای انجام مناسک حج پشتیبانی و از امنیت کویت نیز حمایت کرد.
۲9/۸/۱۳۶۶
عمليات متوسط نصر 8 29/8/66 در منطقه عمومي سليمانيه ماووت-ارتفاع گرده‌رش به فرماندهی سپاه يا محمدبن عبدالله(ص)
11/9/1366
دبیرکل در نیویورک با هیأت ایرانی به سرپرستی معاون امور بین المللی وزارت امور خارجه ملاقات کرد.
17/9/1366
دبیرکل در نیویورک با هیأت عراقی به سرپرستی وزیر امور خارجه آن کشور ملاقات کرد.
19/9/1366
دبیرکل نتایج مذاکرات با هیأتهای ایرانی و عراقی را به شورای امنیت گزارش داد. وی گفت که انگیزه تازهای از سوی شورا مورد نیاز است.
23/9/1366
به دنبال مشورتهای لازم با شورای امنیت، رئیس شورا طی بیانیهای قطعنامه 598 را تنها مبنای دسترسی به حل جامع، عادلانه، شرافتمندانه و پایدار منازعه خواند.
14/10/1366
دبیرکل با نمایندگان دائم ایران و عراق در نیویورک ملاقات و مذاکره کرد. وی به طرفین اطلاع داد که احساس میکند که دور جدید مذاکرات نمی تواند تضمینی داشته باشد مگر این که از سوی طرفین تضمین شود که این قبیل مشورتها به پیشرفت واقعی منجر شود.
۲۵/۱۰/۱۳۶۶
عمليات گسترده بيت‌المقدس 2 25/10/66 در منطقه عمومي سليمانيه ماووت به فرماندهی سپاه يازهرا(س) عملیات بیت المقدس ۲: این عملیات بزرگ با هدف تسلط بر ارتفاعات حد فاصل غرب شهر ماووت تا شمال شهر سلیمانیه اجرا گردید که در صورت موفقیت ضمن تهدید جدی شهر سلیمانیه، احتمالاً منجر به سقوط شهر قلعه دیزه هم میگردید. اما با وجود برنامه ریزی و نیروی بزرگی که برای این عملیات بسیج شده بود بارش سنگین برف و سرمای شدید باعث شد تا تنها بخشی از اهداف عملیات تامین شده و نیروهای ایران امکان گسترش به عمق مواضع عراق را پیدا نکنند. با انجام این عملیات بر حساسیت عراق نسبت به منطقه شمال سلیمانیه افزوده شد چون در چند ماه اخیر رزمندگان ایران از این سمت قدم به قدم به شهر سلیمانیه نزدیک شده بودند.
29/10/1366
دبیرکل چندمین بار با نمایندگان دائم ایران و عراق در خصوص نحوه اجرای قطعنامه 598 ملاقات و مذاکره نمود.
9/11/1366
دبیرکل شورای امنیت را از تلاشهای خود آگاه ساخت.
12/11/1366
دبیرکل به شورای امنیت اطلاع داد که تصمیم به ادامه تلاشها و تماسها با هر دو طرف دارد.
5/12/1366
دبیرکل با نمایندگان دو کشور در مورد اجرای قطعنامه 598 گفتوگو کرد.
۸/۱۲/۱۳۶۶
بمباران پالایشگاه شهر ری، به وسیله هواپیماهای عراقی.
۱۰/۱۲/۱۳۶۶
نخستین حمله موشکی عراق به تهران.
11/12/1366
دبیرکل پنج بار با سرپرست نمایندگان دائم جمهوری اسلامی ایران و دوبار با نماینده دائم عراق در نیویورک ملاقات و گفتوگو کرد.
۲۳/۱۲/۱۳۶۶
-عمليات گسترده والفجر 10 23/12/66 در منطقه عمومي سليمانيه حلبچه به فرماندهی سپاه يارسول‌الله(ص) عملیات والفجر 10: عملیات در شمال خرمال و جنوب حلبچه در واقع دو بخش عملیات اصلی ایران بود که برای پیام دهی به نظام بین الملل والفجر ۱۰ نامیده شد. کل منطقه هدف این عملیات شامل نواحی شرق دریاچه سد دربندیخان بود که شهرهای حلبچه، خرمال و طویله را شامل میگشت. البته برای تثبیت مواضع و جلوگیری از استفاده عراق از دریاچه به عنوان مانع طبیعی، رزمندگان در شمال منطقه عملیاتی شهر سید صادق و در جنوب آن ارتفاعات شاخ شمیران را تصرف مینمودند تا امکان گسترش در دو سوی دریاچه فراهم باشد. البته اگر شهر سید صادق تصرف میشد چون تنها جاده ارتباطی شهر پنجوین به این شهر بود، امکان تسلط یافتن کامل بر این شهر هم فراهم میشد و عملاً شهر سلیمانیه به عنوان دومین شهر بزرگ منطقه کردستان عراق پس از موصل، از همه سو مورد تهدید قرار میگرفت.
دشمن با آغاز عملیات ضمن اینکه تصور میکرد حمله اصلی در جبهه ماووت است، نسبت به هجوم نیروهای ایران در شمال شهر خرمال حساس نشد و نیروهای مستقر در منطقه را برای مقابله با حمله نیروهای ایران در جنوب حلبچه بسیج نمود. اما رزمندگانی که از شمال خرمال حمله کرده بودند با پشت سر گذاشتن شهر و گذرگاه خرمال خود را به دریاچه رسانده و عقبه نیروهای دشمن را قطع کردند. به این ترتیب دشمن در منطقه حلبچه به محاصره در آمد و مقاومتش در هم شکسته شد و نیروهای ایرانی از جنوب و غرب به داخل شهرهای حلبچه و طویله سرازیر شدند.
البته نیروهای دشمن بر روی ارتفاعات شاخ شمیران در جنوب دریاچه مقاومت کرده و مانع از سقوط آن شدند. اما در حالیکه کردهای بومی منطقه از حضور رزمندگان ایران خوشحال بوده و از آنها پذیرایی میکردند، بعثی ها دست به جنایت بزرگی زده و شهر حلبچه و روستاهای اطراف آن را بمباران شیمیایی نمودند. در این کشتار هولناک دست کم پنج هزار غیرنظامی عراقی!!! قتل عام شده و هزاران نفر مسدوم گشتند و بومیان منطقه آزاد شده با وحشت به سمت مرزهای ایران گریختند.
در این شرایط ادامه پیشروی به سمت سلیمانیه متوقف شد چون هم امکانات نیروهای سپاه برای کمک به مردم آسیب دیده بسیج شده بود و هم امکان تکرار این عمل ننگین از سوی عراقی ها در سید صادق و سایر شهرهایی که به تصرف رزمندگان در میآمد بود.
البته چند روز پس از خاتمه عملیات والفجر ۱۰، نیروهای سپاه در یک عملیات آبی-خاکی بی نظیر نیروهای دشمن را در شاخ شمیران (که به سمت غرب پدافند میکردند) از شمال مورد حمله قرار داده و این ارتفاعات را که به سد دربندیخان تسلط داشت به تصرف درآوردند.
-عمليات متوسط بيت المقدس 3 23/12/66 در منطقه عمومي سليمانيه ماووت-ارتفاع گوجار به فرماندهی سپاه يا موسي بن جعفر(ع)
۲۵/۱۲/۱۳۶۶
بمباران شیمیایی شهر حلبچه، در کردستان عراق، به دست ارتش بعثی این کشور، به دنبال ناکامی در برابر نیروهای ایران .
26/12/1366
شورای امنیت در بحث راجع به جنگ عراق با ایران از تلاشهای دبیرکل در اجرای قطعنامه 598 و دعوت از دوکشور جهت اعزام فرستادگان ویژه به نیویورک پشتیبانی کرد.
28/12/1366
دبیرکل با ارسال نامههای از رؤسای جمهوری اسلامی ایران و عراق خواست تا نمایندگان ویژهای برای گفتوگو درمورد اجرای قطعنامه 598 اعزام دارند.
30/12/1366
عمليات محدود امام مهدي(عج) 30/12/66 در منطقه عمومي كرمانشاه قصرشيرين-ارتفاع آهنگران به فرماندهی ارتش
سال 1367
1/1/1367
جمهوری اسلامی ایران درخواست اعزام هیأتی را برای بررسی کاربرد سلاحهای شیمیایی توسط عراق کرد.
2/1/1367
دبیرکل طی بیاناتی در شورای امنیت درخواست اعزام نمایندگان ویژه از جانب ایران و عراق را برای شورا مطرح ساخت و از هر دو طرف درخواست کرد از اقداماتی که منجر به وخیمتر شدن اوضاع گردد اجتناب ورزند، حملات به مناطق غیرنظامی را متوقف کرده و از ایجاد موانع بیشتر در اجرای قطعنامه 598 خودداری کنند.
4/1/1367
-عمليات متوسط بيت المقدس 4 4/1/67 در منطقه عمومي سليمانيه دربنديخان-شاخ‌شميران به فرماندهی سپاه يا اباعبدالله(ع)
-ایران مجدداً درخواست اعزام هیأتی را برای بررسی کاربرد سلاحهای شیمیایی توسط عراق مطرح ساخت.
5/1/1367
دبیرکل در دو ملاقات با سرپرست نمایندگی دائمی جمهوری اسلامی ایران در نیویورک تصمیم خود را در خصوص اعزام هیأتی در مورخ 28 مارس برای بررسی کاربرد سلاحهای شیمیایی به اطلاع وی رساند.
7/1/1367
هیأت سازمان ملل متحد برای بررسی کاربرد سلاحهای شیمیایی رهسپار تهران شد. این هیئت از 28 تا 31 مارس در ایران و از 8 تا 11 آوریل در عراق کار خود را انجام خواهد داد.
8/1/1367
-کارشناسان سازمان ملل از قربانیان جنگ شیمیایی در بیمارستانهای تهران معاینه به عمل آوردند. دبیرکل در بیانیهای کاربرد سلاحهای شیمیایی رامحکوم نمود.
-حمله سازمان مجاهدین خلق به فكه
11/1/1367
تأكيد امام‌خميني بر مقاومت و هجوم به جبهه‌ها
15/1/1367
عراق از دبیرکل درخواست کرد هیأتی را برای مشاهده قربانیان کاربرد سلاحهای شیمیایی توسط ایران به بغداد اعزام دارد.
17/1367
دبیرکل در نیویورک با معاون وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران مذاکراتی انجام داد.
19/1/1367
شورای امنیت در خصوص مواضع ایران و عراق نسبت به قطعنامه 598 مذاکراتی به عمل آورد.
22/1/1367
-دبیرکل در نیویورک با معاون وزارت امور خارجه عراق مذاکراتی انجام داد.
-انهدام سکوی نفتی ساسان، در خلیج فارس، توسط ۳ ناو جنگی آمریکا، به بهانه تصادف ناو جنگی ساموئل رابرتسن آمریکا بامین، در خلیج فارس؛ در همین روز آمریکا ناوچه جوشن و ناو سهند و یک قایق تندرو ایران را نیز نابود کرد.
۲۳/۱/۱۳۶۷
اعزام بسیجیان «سپاه سیدالشهداء»، به جبهههای جنگ عراق به ایران.
24/1/1367
دبیرکل قبل از ظهر با نمایندگان اعضای دایم شورای امنیت و بعدازظهر با نمایندگان کلیه اعضای شورای امنیت مذاکره کردو آنان را در جریان مذاکرات اخیر خود قرار داد.
26/1/1367
عمليات متوسط بيت المقدس 6 26/1/67 در منطقه عمومي سليمانيه ماووت-ارتفاع‌شيخ‌محمد به فرماندهی سپاه يا اميرالمومنين(ع)
۲۸/۱/۱۳۶۷
-حمله ارتش عراق به فاو، که با بمباران مکرر شیمیایی منطقه و انبوه آتش توپخانه، پس از ۲ روز این منطقه را اشغال کرد.
-حمله امريكا به دو سكوي نفتي ايران
5/2/1367
دبیرکل گزارش هیأت اعزامی برای بررسی کاربرد سلاحهای شیمیایی را به شورای امنیت تسلیم نمود.
19/2/1367
شورای امنیت قطعنامه 612 را صادر کرد که بیان کننده هراس شورا از نتایج گزارش هیأت درمورد سلاحهای شیمیایی است که حتی در مقیاس وسیعتر از گذشته استفاده شده و ادامه دارد.
۱۹/۲/۱۳۶۷
تصویب قطعنامه ۶۱۶ شورای امنیت سازمان ملل متحد، در مورد محکومیت استفاده از سلاح شیمیایی، بدون اینکه از عراق به عنوان استفاده کننده این سلاح نام برد.
۲۵/۲/۱۳۶۷
حمله مشترک آمریکا و عراق به پایانه لارک، در خلیج فارس.
۲8/۲/۱۳۶۷
حمله عراق(عملیات آفندی) 28/1/67 در منطقه عمومي بصره شبه جزيره فاو، منطقه والفجر 8 با استعداد 10 لشكر و 26 تيپ نتیجه سقوط فاو
29/2/1367
ایران درخواست کرد هیأت دیگری نیز برای بررسی کاربرد سلاحهای شیمیایی توسط عراق اعزام گردد.
۴/۳/۱۳۶۷
حمله عراق(عملیات آفندی) 4/3/67 در منطقه عمومي بصره شرق بصره، منطقه كربلاي 5 با استعداد 5 لشكر نتیجه سقوط شلمچه
22/3/1367
عمليات گسترده بيت المقدس 7 22/3/67 در منطقه عمومي خوزستان شلمچه به فرماندهی سپاه يا ابا عبدالله الحسين(ع)
۲۴/۳/۱۳۶۷
حمله عراق(عملیات آفندی) 24/3/67 در منطقه عمومي سليمانيه شاخ شميران، منطقه بيت‌المقدس4 با استعداد 3 لشكر و 5 تيپ نتیجه 2 روز تلاش دشمن ناموفق ماند
۲۵/۳/۱۳۶۷
اظهار خرسندی کویت از اشغال شلمچه، به دست ارتش عراق.
26/3/1367
-حمله عراق(عملیات آفندی) 26/3/67 در منطقه عمومي سليمانيه ارتفاع شيخ محمد، منطقه بيت‌المقدس 6 با استعداد 1 تيپ نتیجه سقوط ارتفاع شيخ محمد
-ایران درخواست اعزام هیأت بررسی کاربرد سلاحهای شیمیایی را تکرار کرد.
۲۹/۳/۱۳۶۷
-حمله عراق(عملیات آفندی) 29/3/67 در منطقه عمومي اسلام مهران، منطقه كربلاي 1 با استعداد 15 تيپ(250 نفري) سازمان مجاهدین خلق و با پشتيباني ارتش عراق نتیجه سقوط مهران
۴/۴/۱۳۶۷
حمله عراق(عملیات آفندی) 4/4/67 در منطقه عمومي خوزستان كوشك، طلائيه، جزاير مجنون و جفير، منطقه خيبر با استعداد 14 لشكر نتیجه سقوط جزاير مجنون
۷/۴/۱۳۶۷
حمله عراق(عملیات آفندی) 7/4/67 در منطقه عمومي سليمانيه ارتفاع دوپازا، منطقه نصر 7 1 لشكر و 3 تيپ نتیجه سقوط ارتفاعات دوپازا
۹/۴/۱۳۶۷
عراق شهر ماووت را اشغال کرد.
خرداد 1367
حمله سازمان مجاهدین خلق به مهران و دهلران
10/4/1367
کارشناسان سازمان ملل متحد در ایران به بررسی کاربرد سلاحهای شیمیایی توسط عراق پرداختند.
11/4/1367
وزیر خارجه عراق نامهای برای دبیرکل در خصوص وضعیت اسرای جنگی ارسال داشت.
12/4/1367
هواپیمای غیرنظامی ایران توسط ناو وینسس آمریکا در. خلیجفارس سرنگون شد. هواپیمای ایرباس ۳۰۰ جمهوری اسلامی ایران با شماره پرواز ۶۵۵، در پنجمین دقیقه پرواز از فرودگاه بندر عباس به دبی، بر فراز آبهای بین‌المللی خلیج فارس، در ساعت ۲۲/۱۰ دقیقه، با اصابت ۲ موشک استاندارد ۲ که به دستور ناخدا ویل راجرز (فرمانده ناو آمریکایی وینسنس) شلیک شده بود سقوط کرد و ۲۹۰ سرنشین آن ـ ۲۴۸ ایرانی و ۴۲ نفر تبعه هند و پاکستان و امارات عربی متحده و یوگسلاوی ـ شامل ۱۵۶ مرد و ۵۳ زن و ۵۷ کودک ۲ تا ۱۲ ساله و ۸ کودک زیر ۲ سال و ۱۶ خدمه هواپیما قربانی شدند؛ بعدها ناخدا راجرز از رئیس جمهوری آمریکا نشان افتخار گرفت.
13/4/1367
عراق از سازمان ملل متحد وکمیته بین المللی صلیب سرخ درخواست کرد وضعیت اسرای جنگی عراقی در ایران را مورد بررسی قرار دهند.
14/4/1367
متعاقب حمله ناو جنگی آمریکا به هواپیمای مسافربری ایران در خلیج فارس در 3 ژوئیه، ایران درخواست تشکیل جلسه فوری شورای امنیت برای رسیدگی به موضوع را کرد.
14/4/1367
-طی یک مصاحبه مطبوعاتی در ژنو، دبیرکل اظهار امیدواری کرد که به زودی هیأتی را برای بررسی وضعیت اسرای جنگی به ایران و عراق بفرستد.
-عراق از دبیرکل درخواست نمود که هیأتی را برای بررسی کرابرد سلاحهای شیمیایی توسط ایران به بغداد اعزام نماید.
18/4/1367
هیأت کارشناسان سازمان ملل متحد برای بررسی کاربرد سلاحهای شیمیایی از ژنو عازم بغداد شدند و روزهای 10 و 11 ژوئیه را در بغداد به بررسی موضوع پرداختند.
20/4/1367
ایران اعلام داشت که آماده پذیرش هیأت بررسی وضعیت اسرای جنگی است.
۲۱/۴/۱۳۶۷
حمله عراق(عملیات آفندی) 21/4/67 در منطقه عمومي خوزستان فكه، شرهاني و عين خوش. ... منطقه محرم و فتح‌المبين 9 لشكر نتیجه دشمن پس از جمع‌آوري اسير عقب‌نشيني كرد
23/4/1367
شورای امنیت برای بررسی موضوع ساقط ساختن هواپیمای مسافربری غیرنظامی ایران تشکیل جلسه داد.
۲۶/۴/۱۳۶۷
تسلیم نامه حضرت آیت الله خامنهای، رئیس جمهور وقت، به خاویر پرزدکوئیار، دبیر کل سازمان ملل متحد، درباره تصمیم جمهوری اسلامی ایران مبنی بر پذیرش قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت.
27/4/1367
عراق طی نامهای به دبیرکل موضع خود را نسبت به قطعنامه 598 و پذیرش کامل آن اعلام نمود.
29/4/1367
در قطعنامه 616 شورای امنیت تأسف عمیق خود را از سقوط هواپیمای غیرنظامی ایران ابراز نموده و بر ضرورت اجرای سریع قطعنامه 598 تأکید کرد و مجدداً بر پشتیبانی خود از تلاشهای دبیرکل در اجرای قطعنامه و تعهد شورا در همکاری با وی در مورد طرح اجرائی تصریح نمود. دبیرکل گزارش هیأت اعزامی خود برای تحقیق پیرامون ادعاهای استفاده از سلاحهای شیمیایی را برای شورای امنیت ارسال نمود. وی در ارتباط با اجرای آتش بس میان دو کشور یک تیم فنی به ایران و عراق اعزام کرد.
30/4/1367
دبیرکل جهت تحقیق پیرامون وضعیت اسرای جنگی هیأتی را به ایران و عراق اعزام نمود.
31/4/1367
دبیرکل به نمایندگان ایران و عراق اطلاع داد که مایل است وزرای خارجی دو کشور را جهت مباحثات فشرده در زمینههای مختلف طرح اجرایی قطعنامه 598 بپذیرد.
1/5/1367
عمليات گسترده لبيك يا خميني(ره) 1/5/67 در منطقه عمومي خوزستان شرق كارون به فرماندهی سپاه فناي في‌الله
3/5/1367
-عمليات گسترده مرصاد 3/5/67 در منطقه عمومي كرمانشاه اسلام آباد-سرپل ذهاب به فرماندهی سپاه ياصاحب‌الزمان ادركني(عج)
-گزارش هیأت اعزامی دبیرکل جهت تحقیق پیرامون ادعاهای استفاده از سلاحهای شیمیایی تسلیم شورای امنیت گردید.
-تیم فنی به سرپرستی سرهنگ مارتین وادست از نروژ، از ایران و عراق دیدن کرد تا کم و کیف اجرای آتش بس فوری درخواست شده در قطعنامه 598 را بررسی نماید.
4/5/1367
رئیس شورای امنیت اظهار داشت که شورای امنیت در پشتیبانی از تلاشهای دبیرکل متحد بوده و این را به اطلاع وزرای خارجه ایران و عراق رسانده است وی افزود که شورا در محکوم نمودن هرگونه استفاده از سلاحهای شیمیایی راسخ و متعهد میباشد. دبیرکل مذاکراتش را با وزرای خارجه ایران و عراق به منظور بررسی نحوه اجرای قطعنامه 598 آغاز کرد در فواصل 26 ژوئیه و 7 اوت وی با وزیر خارجه ایران 9 بار و با نمایندگان عراق 6 بار ملاقات کرد.
13/5/1367
تیم فنی سازمان ملل به سرپرستی سرهنگ وادست به مقر سازمان بازگشت و گزارش خود را به دبیرکل ارائه داد.
15/5/1367
عراق در 15/5/1367 به پذيرش آتش بس تن داد.
16/5/1367
دبیرکل به شورای امنیت در مورد اجرای عملی بند دوم قطعنامه 598 گزارشی را ارائه داد و تشکیل تیم ناظران را پیشنهاد کرد.
17/5/1367
دبیرکل در شورای امنیت خواستار برقراری آتش بس در تاریخ 20 اوت شد. وی درخواست کرد آرایش ناظران سازمان ملل و همچنین آغاز مذاکرات مستقیم میان ایران و عراق در مورخه 25 اوت صورت پذیرد. وی مصراً از طرفین خواست تا حداکثر تلاش خود را برای جلوگیری از درگیری به کار گیرند و آنها را از هرگونه اقدام خصمانه در زمین، دریا و هوا قبل از آتش بس برحذر داشت. شورای امنیت بر درخواست دبیرکل صحه گذاشت.
18/5/1367
شورای امنیت در قطعنامه 619 تصمیم گرفت که یونیماگ (گروه ناظران نظامی سازمان ملل) را بلافاصله و برای مدت شش ماه تشکیل دهد.
19/5/1367
نخستین عناصر گروههای پیشرو یونیماگ گروه ناظران نظامی سازمان ملل وارد ایران و عراق شدند.
20/5/1367
دبیرکل هیأتی را جهت تحقیق پیرامون ادعاهای استفاده از سلاحهای شیمیایی در جنگ ایران و عراق اعزام نمود.
21/5/1367
ژنرال اسلاوکوجویک از یوگسلاوی به فرماندهی ناظران نظامی سازمان ملل به جنگ ایران و عراق (یونیماگ)منصوب شد.
28/5/1367
گزارش هیأت اعزامی دبیرکل جهت تحقیق پیرامون ادعاهای استفاده از سلاحهای شیمیایی تسلیم شورای امنیت گردید.
29/5/1367
دبيركل سازمان ملل، روز 29/5/1367 را تاريخ رسمي آتش بس اعلام كرد و همان روز نيروهاي ناظر سازمان ملل (يونيماك) در مرز مشترك ايران و عراق حضور يافتند تا مذاكرات صلح آغاز شود، ليكن عراق همچنان در اجراي قطعنامه 598 كارشكني مي‌كرد،
3/6/1367
دبیرکل مذاکرات میان وزرای خارجه ایران و عراق را در مقر سازمان ملل در ژنو افتتاح کرد.
4/6/1367
شورای امنیت قطعنامه 620 را تصویب کرد و مجدداً خواهان اجرای قطعنامه 612 گردید. در این قطعنامه استفاده از سلاحهای شیمیایی محکوم شده است.
10/6/1367
دبیرکل آقای الیاسون نماینده دائمی سوئد در سازمان ملل را به عنوان نماینده شخص وی در مسائل مربوط به اجرای قطعنامه 598 منصوب نمود.
23/6/1367
نماینده دبیرکل به وی پیرامون وضعیت مذاکرات منعقده در ژنو گزارشی ارائه داد و قرار شد که دور بعدی مذاکرات در ماه اکتبر در نیویورک و ژنو دنبال شود.
روشمار پس از جنگ
سال 1369
1/2/1369
نامه صدام رئیس جمهوری عراق و پیشنهاد ملاقات در سطح سران
2/2/1369
نامه یاسرعرفات رئیس دولت فلسطین و رئیس ساف برای میانجیگری بین ایران و عراق
12/2/1369
پاسخ نامه رئیسجمهور ایران به نامه 1/2/1369 رئیس جمهور عراق و استقبال از پیشنهاد وی
3/3/1369
پاسخ رئیس جمهور ایران به نامه 2/1/1369 یاسر عرفات
29/2/1369
نامه صدام رئیس جمهور عراق به ایران و گشایش باب گفت و گو
28/3/1369
پاسخ رئیسجمهوری ایران به نامه 29/2/1369 رئیس جمهور عراق و پاسخ به ادعاهای وی
25/4/1369
نامه رئیس جمهور عراق به رئیس جمهور ایران در مورد نماینده مذاکرات
8/5/1369
نامه رئیس جمهور عراق و پیشنهاد جدید وی
11/5/1369
عراق به كويت حمله كرد
12/5/1369
نامه رئیس جمهور عراق و انتظار موافقت متقابل
17/5/1369
پاسخ رئیس جمهور ایران به نامه رئیس جمهور عراق 12/5/1369 و پیشنهاد قرارداد 1975 به عنوان پایه مذاکره
23/5/1369
نامه رئیس جمهور عراق به رئیس جمهور ایران و اعلام تحقق خواستههای ایران و پذیرش رسمي قرارداد 1975 الجزاير از سوی عراق
27/5/1369
پاسخ رئیس جمهور ایران به نامه 23/5/1369 رئیس جمهور عراق
با تشکر از تحقیق خوب اقای محتبی ملا زاده
نور حق چلچراغ راهتان - مدرس دانشگاه علمی و کاربردی :حمید باقری